3. edycja Serbskiej Szkoły Ekopoetyki w Belgradzie – poezja refleksją nad środowiskiem

Ekopoetyka to sposób tworzenia i myślenia o poezji, języku, sztuce i kulturze w relacji z naturą, środowiskiem i planetą. Trzecia edycja Serbskiej Szkoły Ekopoetyki odbędzie się w Belgradzie w dniach 8–9 listopada 2025 roku, gromadząc poetów, filozofów i badaczy kultury z Polski i Serbii. W programie znajdą się wykłady, warsztaty i prezentacje poetyckie poświęcone refleksji nad energią – w wymiarze ekologicznym, kulturowym i psychicznym – oraz poszukiwaniu nowych języków opisu współczesnych kryzysów środowiskowych. Instytut Adama Mickiewicza jest współorganizatorem wydarzenia.

Czym jest ekopoetyka: poezja, sztuka i kultura w relacji z naturą

Szkoła Ekopoetyki w Serbii to cykliczne wydarzenie o charakterze warsztatowym, stanowiące wprowadzenie do kluczowych zagadnień ekopoetyki – rozumianej jako przestrzeń refleksji nad ludzkimi i nieludzkimi praktykami tworzenia świata. Podczas zajęć uczestnicy wspólnie czytają i analizują wybrane teksty ekokrytyczne oraz poetyckie, biorą udział w wykładach ekspertów z dziedziny literaturoznawstwa, a także w wycieczkach terenowych, które pomagają pogłębić relację uczestników i uczestniczek z ich bioregionem. W tej edycji autorzy i badacze podejmą temat energii, łącząc dwie perspektywy: humanistykę środowiskową i psychoanalizę. Celem będzie zrozumienie, w jakich punktach oba te dyskursy się spotykają, a w jakich zderzają. 

Humanistyka energetyczna bada, w jaki sposób konkretne źródła energii – praca ludzi i zwierząt, paliwa kopalne, wiatr, woda, słońce – kształtują kultury, które z nich korzystają. Patrząc na energię z perspektywy literatury i studiów kulturowych, badacze starają się uchwycić, jak wpływa ona na to, w jaki sposób ludzie żyją, tworzą, uprawiają politykę i wyobrażają sobie przyszłość. Z kolei psychoanaliza, choć pozornie odległa od ekologii, również zajmuje się energią – tyle że psychiczną. Zygmunt Freud wprowadził pojęcie „energii psychicznych”, takich jak libido, i opisał „ekonomię” umysłu opartą na inwestowaniu i rozładowywaniu energii. Mechanizmy te funkcjonują nie tylko na poziomie jednostkowym, ale także społecznym. Współczesna poezja i proza coraz częściej podejmują temat energii, zarówno w wymiarze metaforycznym, jak i dosłownym. 

Energia w humanistyce i psychoanalizie: perspektywy interdyscyplinarne na wyzwania klimatyczne

Szkoła Ekopoetyki tworzy przestrzeń dla wspólnej refleksji nad zjawiskami – miejsce, w którym myśl humanistyczna zostaje skierowana ku realiom świata i wyzwaniom współczesnych kryzysów, takich jak utrata bioróżnorodności czy kryzys klimatyczny. 3. Edycja Szkoły Ekopoetyki w Belgradzie w listopadzie 2025 roku będzie poświęcona relacjom między ekologią, poezją i filozofią. Program otworzy wykład prof. Andrzeja Ledera zatytułowany „Economics, Excess and the Traumatic Encounter with the Climate Catastrophe”, poświęcony prowokacyjnej tezie o ekonomii jako sztuce dystrybucji nadwyżki. W części naukowej pierwszego dnia zaplanowano zajęcia prowadzone przez Julię Fiedorczuk i serbską literaturoznawczynię Minję Tomić, poświęcone tekstom nurtu solarpunk (radykalnej, utopijnej formie twórczości, popularnej zwłaszcza w Afryce i Ameryce Łacińskiej, która zwraca się ku słońcu jako źródłu nadziei) i współczesnej poezji ekologicznej.

Drugi dzień wydarzenia – Poetry Day – skoncentrowany będzie na poezji i działaniach artystycznych. W ramach wymiany twórczej z serbskimi poetkami i poetami (m.in. Srđanem Gagiciem, Bojanem Markoviciem, Mają Solar) swoją twórczość zaprezentują Emilia Konwerska, Julian Rosiński i Stanisław Kalina Jaglarz. Szkoła Ekopoetyki w Belgradzie stanie się przestrzenią wymiany idei między filozofią, literaturą i ekokrytyką – miejscem poszukiwania nowych języków opisu dla planetarnego doświadczenia współczesności.

3. Edycja Serbskiej Szkoły Ekopoetyki w Belgradzie: prezentacje polskich i serbskich poetów

• Daty: 8-9 listopada 2025

• Miejsce: Belgrad, Serbia

• Twórcy: Julia Fiedorczuk, Srđan Gagić, Stanisław Kalina Jaglarz, Emilia Konwerska, Bojan Marković, Julian Rosiński, Maja Solar, Minja Tomić

• Partnerzy wydarzenia: Instytut Polski w Belgradzie, Instytut Adama Mickiewicza, Kulturni centar Beograda (KCB), Instytut Literatury i Sztuki Uniwersytetu Belgradzkiego, Kwartalnik Literacki „Mostovi”, Centrum „Taćka Susretanija”, Wydawnictwo Knijevna Rjadonica Rasić