Od stycznia do czerwca 2025 roku, w czasie, gdy Polska sprawowała przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej w 30 krajach Europy odbyło się ponad 200 wydarzeń z udziałem ponad 1200 artystek i artystów z Polski i zagranicy. Zagraniczny program kulturalny realizowany przez Instytut Adama Mickiewicza dzięki zaangażowaniu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, stał się jednym z kluczowych narzędzi soft power Polskiej Prezydencji. Przyciągnął ponad 350 tys. bezpośrednich uczestników i świadomie wykraczał poza granice Unii Europejskiej, docierając do państw takich jak Serbia, Gruzja, Macedonia Północna czy Mołdawia. Podsumowanie video programu można zobaczyć tutaj.

– Ta prezydencja była dowodem na to, że polska administracja kulturalna potrafi działać strategicznie, konsekwentnie i z realnym wpływem na przyszłość wspólnej Europy. W ciągu zaledwie sześciu miesięcy zorganizowaliśmy setki wydarzeń w kraju i za granicą. Udało się nam zainicjować procesy, które będą kontynuowane przez kolejne lata. (...) Nasze działania zyskały uznanie wszystkich państw członkowskich, ponieważ mówiliśmy głosem wspólnoty i potrafiliśmy szukać porozumienia tam, gdzie dotąd go brakowało – mówiła na konferencji podsumowującej półroczny program Hanna Wróblewska, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

– Skala przedsięwzięcia – współpraca z dziesiątkami partnerów w całej Europie, zaangażowanie ponad 1200 artystek i artystów, organizacja ponad 200 wydarzeń w 30 krajach – to nie tylko imponujące liczby, ale dowód na to, że kultura może być skutecznym narzędziem budowania trwałych relacji międzynarodowych. Zagraniczny program kulturalny Polskiej Prezydencji był nie tylko pokazem naszych możliwości, lecz także sprawdzianem gotowości do działania w nowym europejskim wymiarze kultury – opartym na partnerstwie, zaufaniu i współodpowiedzialności. Z tego półrocza wynieśliśmy coś więcej niż sukces organizacyjny: nowe relacje, doświadczenie pracy ponad granicami i przekonanie, że Polska może być inicjatorką wspólnych europejskich projektów kulturalnych. Dla Instytutu Adama Mickiewicza to początek kolejnego etapu europejskiej współpracy – który chcemy rozwijać z ambicją i zaangażowaniem – mówiła Olga Wysocka, Dyrektorka Instytutu Adama Mickiewicza. 

– Rozpoczynając ten program, zadaliśmy sobie proste, ale fundamentalne pytanie: czy kultura naprawdę może łączyć? Po sześciu miesiącach, setkach wydarzeń i tysiącach przemierzonych kilkometrów w całej Europie odpowiedź jest jednoznaczna. Znajdujemy ją w nowo zawiązanych relacjach, w mostach zaufania budowanych między artystkami, artystami, instytucjami i publicznością, w emocjach, które – raz wyzwolone – wciąż rezonują – mówiła Olga Brzezińska, Wicedyrektorka Instytutu Adama Mickiewicza, odpowiedzialna za zagraniczny program kulturalny Polskiej Prezydencji. –  Za imponującymi liczbami kryje się to, co najważniejsze: ludzkie historie. Każde spotkanie, które przerodziło się w rozmowę. Każda rozmowa, która zbudowała porozumienie. Culture Sparks Unity nie było tylko prezentacją polskiej kultury. To był wspólny projekt wyobraźni – europejskiej, otwartej, różnorodnej – która pozwala przekraczać granice i odnajdywać wspólnotę, której fundamentem jest wrażliwość. Przez pół roku opowiadaliśmy Europie o Polsce słowem, obrazem, dźwiękiem, gestem. I zostaliśmy wysłuchani. Zostawiamy po sobie nie tylko wspomnienia, ale przede wszystkim energię, która – głęboko w to wierzę – będzie inspirować nasze działania jeszcze długo po zakończeniu prezydencji – dodała.

Program obejmował szerokie spektrum dziedzin – od sztuk wizualnych, przez muzykę, literaturę, film, teatr, aż po taniec i performans – i prezentował twórczość zarówno uznanych twórców, jak i nowego pokolenia artystów i artystek, którego promocja była jednym z filarów programu.  Do udziału w wydarzeniach zostali zaproszeni twórcy i twórczynie z krajów objętych wojną i represjami, którzy w Polsce znaleźli bezpieczną przestrzeń ekspresji twórczej.

Artyści i artystki młodego pokolenia byli obecni w najważniejszych europejskich instytucjach i w międzynarodowej prasie. Publiczność na całym kontynenie miała okazję zobaczyć najciekawszych twórców i twórczynie polskiej sceny performatywnej, w tym występy m.in.: Hany Umedy, Alexa Baczyńskiego-Jenkinsa, Wojciecha Grudzińskiego czy Pawła Sakowicza. W Mołdawii, Budapeszcie i Brukseli odbyły się wystawy poświęcone artystkom i artystom nowego pokolenia. Ich prace można było zobaczyć m.in. na wystawie „Bujność. Sztuka kobiet XXI wieku” w Kiszyniowie, „European Kinship – Eastern European Perspective” w jednym z najważniejszych europejskich ośrodków fotografii – Capa Center w Budapeszcie, czy w Brukseli podczas PhotoBrussels Festival. To w końcu prace artystek młodego pokolenia zainaugurowały trwający pół roku program. Instalacje Alicji Białej i Alicji Patanowskiej stanęły w najważniejszych dla wspólnoty europejskiej przestrzeniach – budynkach Rady Unii Europejskiej i Parlamentu Europejskiego w Brukseli.

Solidarność znalazła swoje odzwierciedlenie w projektach poruszających temat wojny i oporu, takich jak spektakl „Matki. Pieśń na czas wojny” Marty Górnickiej, program filmowy „Solidarity on Screen” czy odbywający się na terenie objętej wojną Ukrainy cykl „Wiersze w schronach”. Do udziału w programie zostali zaproszeni artyści i artystki z krajów objętych wojną i represjami, którzy w Polsce znaleźli bezpieczną przestrzeń ekspresji artystycznej. Bezpieczeństwo – rozumiane jako wolność wypowiedzi – wybrzmiało poprzez oddanie głosu osobom, które musiały opuścić swój kraj, w projektach takich jak wystawa „Familiar Strangers” w Brukseli czy cykl debat Identity Crisis Network odbywający się w krajach Europy Wschodniej.

Zwieńczeniem programu była uroczysta gala finałowa w Brukseli, podczas której odbyła się światowa premiera utworu „Unity” skomponowanego przez Aleksandra Dębicza i wykonanego przez Jakuba Józefa Orlińskiego z zespołem wybitnych polskich instrumentalistów i instrumentalistek. Retransmisję koncertu będzie można zobaczyć na antenie TVP Kultura 5 lipca o godz. 22 oraz 6 lipca o godz. 13.

Program pod hasłem “Culture Sparks Unity” nie tylko zrealizował ambitne cele kulturalne, ale również stworzył trwałe podstawy dla przyszłej współpracy międzynarodowej. Nawiązanie i wzmocnienie relacji z kluczowymi instytucjami, promocja młodych artystek i artystów na arenie międzynarodowej oraz umocnienie wizerunku Polski jako otwartego i zaangażowanego partnera to najważniejsze, długofalowe efekty tego przedsięwzięcia.  

Szczegółowe informacje na temat całości zagranicznego programu kulturalnego polskiej Prezydencji można znaleźć na stronie: https://poland2025eu.culture.pl/.

Instytut Adama Mickiewicza (IAM) łączy polską kulturę z ludźmi na całym świecie. Jako instytucja państwowa tworzy trwałe zainteresowanie polską kulturą i sztuką, wzmacniając obecność polskich artystek i artystów na globalnej scenie. Inicjuje innowacyjne projekty, wspiera międzynarodową współpracę oraz wymianę kulturalną. Promuje twórczość zarówno uznanych jak i obiecujących twórców, ukazując różnorodność i bogactwo naszej kultury. Instytut Adama Mickiewicza prowadzi także portal Culture.pl, stanowiący wszechstronne źródło wiedzy o polskiej kulturze.  Więcej informacji: www.iam.pl

Kontakt dla mediów:

Justyna Laskowska
[email protected]
tel. +48 729 611 367