Dwa kraje, ponad 40 miast i 551 wydarzeń – finał historycznego UK/Poland Season 2025
Największy w historii program współpracy kulturalnej Polski oraz Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, UK/Poland Season 2025, dobiegł końca. To nie była zwykła wymiana kulturalna – to był czas budowania wspólnoty. W 2025 roku Polska i UK mówiły jednym głosem: głosem sztuki, innowacji i wzajemnej ciekawości. Program, obejmujący ponad 500 wydarzeń z zakresu filmu, teatru, sztuk wizualnych, designu i muzyki, otworzył zupełnie nowy rozdział w relacjach obu krajów. Wydarzenia na żywo przyciągnęły niemal 1,5 miliona osób, a Sezon przyczynił się do pogłębienia oraz umocnienia więzi między społeczeństwami oraz artystkami i artystami, dowodząc, że kultura jest najskuteczniejszym narzędziem do budowania trwałego zaufania i zrozumienia.
Za organizację wydarzeń w Polsce odpowiadał British Council. Program w Wielkiej Brytanii był realizowany w ścisłym partnerstwie Instytutu Adama Mickiewicza, Instytutu Kultury Polskiej w Londynie oraz British Council przy strategicznym wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z udziałem Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
Dialog, różnorodność, diaspora i digital – to cztery hasła, które wyznaczyły kierunek dla UK/Poland Season 2025. Podkreślając wartość budowania porozumienia ponad granicami, Sezon celebrował bogactwo i różnorodność obu krajów. Dla mieszkańców i mieszkanek obu państw był niepowtarzalną okazja do poznania najciekawszych zjawisk na scenach artystycznych obu krajów – od filmu, przez teatr i sztuki wizualne, po design i muzykę. Wspólne polsko-brytyjskie projekty i realizacje zaowocowały wzmocnieniem więzi oraz inspiracją dla kolejnych pokoleń do podejmowania wspólnych inicjatyw kulturalnych.
– UK/Poland Season 2025 stanowi świadectwo siły i głębi więzi kulturowych łączących Polskę i Wielką Brytanię. Różnorodny program realizowany w Polsce i w czterech państwach Zjednoczonego Królestwa otworzył nowe możliwości twórczej współpracy, szczególnie dla młodego pokolenia kreatywnych osób, które wprowadzają innowacje i działają na arenie międzynarodowej – Ian Murray, Minister Stanu ds. Przemysłów Kreatywnych, Mediów i Sztuki.
– Rozpoczynaliśmy ten rok współpracy Polski i Wielkiej Brytanii z myślą, że budowanie wspólnot – codzienne, realne – jest dziś najważniejszym zadaniem Europy. Ważniejszym być może niż kiedykolwiek wcześniej, bo od naszej współpracy i poczucia jedności zależy dziś wszystko. Po roku ta myśl tylko zyskała na aktualności – jedność i solidarność Europy jest nie tylko ważną ideą, jest wyzwaniem i gwarantem naszego wspólnego bezpieczeństwa. Tym ważniejsze są takie wydarzenia, jak UK/Poland Season 2025, tym ważniejszy jest codzienny wysiłek na rzecz budowania Europy wspólnej, Europy solidarnej, opartej na wspólnych wartościach. Kultura jest nie tylko platformą wymiany tych wartości, jest nie tylko budulcem tożsamości, jest dziś fundamentem naszego bezpieczeństwa. Rok temu mówiliśmy o soft power, dziś możemy wspólnie mówić o real power – Marta Cienkowska, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Polski.
– Sezon UK/Poland 2025 pokazał, jak skuteczna jest dyplomacja kulturalna we wzmacnianiu relacji bilateralnych. Dzięki projektom realizowanym z czołowymi instytucjami brytyjskimi jak Barbican, Victoria & Albert Museum, British Film Institute i National Portrait Gallery, Sezon dotarł do szerokiego grona odbiorców brytyjskich z wiedzą o Polsce współczesnej, kreatywnej, innowacyjnej, czerpiącej siłę ze swojego dziedzictwa. Polscy artyści i projektanci mieli okazję zaprezentować się w sercu londyńskiego city, czy też podczas słynnego London Design Festival – Marcin Bosacki, wiceminister Spraw Zagranicznych Polski.
– UK/Poland Season 2025 to program o bezprecedensowej skali, którego prawdziwa wyjątkowość leży w dialogu między pokoleniami, perspektywami i tradycjami artystycznymi. Od początku chcieliśmy, żeby ten Sezon był tak świętem kultury i okazją do wzajemnego poznania, jak i przestrzenią budowania trwałych relacji między środowiskami artystycznymi obu krajów. Dzisiaj, obserwując szereg kształtujących się nowych inicjatyw, rozwój zapoczątkowanych projektów i rosnące zainteresowanie polską kulturą, mogę z całą pewnością powiedzieć, że udało nam się to osiągnąć. UK/Poland Season 2025 udowodnił, że współpraca kulturalna to nie slogan, ale precyzyjne narzędzie budowania trwałych więzi. Pokazaliśmy, że kultura nie jest dekoracją polityki, ale jej sensem, treścią i siłą. W czasach, gdy na świecie wznoszone są mury – polityczne czy ideologiczne – my, poprzez autentyczną wymianę i wzajemną ciekawość, zbudowaliśmy kapitał zaufania, który pozostanie z nami na lata – Olga Brzezińska, wicedyrektorka Instytutu Adama Mickiewicza.
– Jako organizacja inicjująca UK/Poland Season 2025 rozpiera nas duma nie tylko z niesamowitego wpływu, jaki ten projekt wywarł w obu krajach, ale także z faktu, że dzięki niemu możliwe było wsparcie budowania przyjaźni i trwałych partnerstw między organizacjami kulturalnymi w Polsce oraz Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Dziedzictwo Sezonu będzie przez nie kontynuowane – Rachel Launay, dyrektorka British Council w Polsce.
– Jak przypomniał nam Zygmunt Bauman, w „płynnych czasach” kultura nie jest stała, jest kształtowana przez nasze spotkania. Ten sezon był dokładnie tym: miejscem spotkań. Chciałabym szczerze podziękować wszystkim naszym partnerom w Wielkiej Brytanii i Polsce za ciężką pracę, otwartość i zaufanie podczas UK/Poland Season 2025. Miałam zaszczyt pracować nad poprzednim sezonem Wielka Brytania-Polska w roku 2010. Stojąc tutaj 15 lat później i widząc, jak rozwinęła się nasza współpraca z British Council i Instytutem Adama Mickiewicza, czuję się naprawdę wzruszona. Projekty, realizowane wspólnie z brytyjskimi partnerami, polskimi instytucjami oraz oddanym zespołem Instytutu Adama Mickiewicza i Instytutu Kultury Polskiej, są doskonałym przykładem bogactwa polskiej kultury i tego, jak ciepło została przyjęta – Anna Tryc-Bromley, dyrektorka Instytutu Polskiego w Londynie.
Nowe narracje: Od ekologii po technologię
UK/Poland Season 2025 koncentrował się na najbardziej aktualnych tematach definiujących współczesną rzeczywistość – od ekologii i technologii przyszłości, po migrację i wielokulturowość. Zagadnienia te ukazywane były poprzez pryzmat nowych narracji artystycznych oraz dialogu między różnymi pokoleniami i tradycjami. Różnorodność polskiej sceny artystycznej reprezentowali twórcy i twórczynie działający w obszarze sztuk wizualnych, muzyki klasycznej i jazzu, fotografii, designu i teatru, których prace i projekty budowały wizerunek Polski jako kraju otwartego, twórczego i zaangażowanego społecznie.
Najważniejsze wydarzenia w Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej
Film: Sezon otworzył KINOTEKA Polish Film Festival w Londynie, a dzięki trasie Kinoteka on Tour polskie kino – od klasyków po nowości – dotarło do niezależnych kin w Anglii, Szkocji, Walii i Irlandii Północnej.
Muzyka: To był rok polskiego brzmienia. Dobrą passę artystycznych i frekwencyjnych sukcesów rozpoczęła londyńska edycja festiwalu Unsound w The Barbican, gdzie wystąpił m.in. Rafael Rogiński i Sinfonietta Cracovia z Miką Levi. Polscy artyści wystąpili na EFG London Jazz Festival, Huddersfield International Contemporary Music Festival czy Edinburgh Jazz and Blues Festival. Prawdziwym triumfem była sekcja „Focus on Poland” na Edinburgh International Festival – najstarszym i najbardziej prestiżowym wydarzeniu artystycznym w Wielkiej Brytanii. Po raz pierwszy w historii festiwalu polska muzyka wybrzmiała tak mocno – od Piotra Anderszewskiego, grupę VOŁOSI, NFM Orkiestrę Leopoldinum oraz Wrocław Baroque Ensemble, po interpretacje ikonicznych dzieł Grażyny Bacewicz w wykonaniu nagradzanej skrzypaczki Bomsori Kim oraz Fryderyka Chopina w wykonaniu znakomitego młodego pianisty Ryana Wanga. O występach polskich artystów i artystek pisały najważniejsze brytyjskie media, a publiczność nagradzała ich owacjami na stojąco. „The Scotsman” przyznał koncertowi Piotra Anderszewskiego 5 gwiazdek, a występem polskiego pianisty oraz NFM Orkiestry Leopoldinum z Wrocławia zachwycał się m.in. brytyjski dziennik „The Telegraph”.
Design i sztuki wizualne zaznaczyły się mocnym akcentem w postaci prezentacji prac Stanisława Wyspiańskiego w National Portrait Gallery w Londynie, a także poruszającej instalacji Alicji Patanowskiej, zamówionej przez Victoria and Albert Museum, Instytut Adama Mickiewicza i Instytut Kultury Polskiej w Londynie. Instalacja ta i wystawa współczesnego polskiego plakatu „Polish Posters Now!” w Victoria and Albert Museum, największym muzeum sztuki użytkowej, rzemiosła i designu w Wielkiej Brytanii, wzbogaciły program London Design Festival 2025. Natomiast wystawa „Nadzieja radykalna” z dziełami współczesnych artystów i artystek Europy Środkowej z kolekcji Galerii Arsenał w Białymstoku – uzupełniła program o perspektywę solidarnościową, włączając do dialogu artystów i artystki z ukraińskiej i białoruskiej diaspory. Na szczególną uwagę zasługiwała również kobieca ekspresja poza głównym nurtem sztuki – dzięki wystawie „Nie jesteś sama: Outsiderki w sztuce 2025” dzieła kobiet mogły zachwycić publiczność nie tylko na Festiwalu BEAF w Bournemouth, ale też w Muzeum Śląskim w Katowicach. Wśród artystek znalazła się Ann Churchill, autorka delikatnych haftów i batików, romska aktywistka Delaine Le Bas oraz czerpiąca z kultury afrykańskiej Kwaga Sillingi. W czerwcu Instytut Kultury Polskiej w Londynie we współpracy z Fleet Street Quarter BID zorganizował wydarzenie „Designing Tomorrow: Polish Sustainable Design & Business for a Better Future” ukazujące najnowsze osiągnięcia polskiego designu, a w ramach London Festival of Architecture zaprezentował innowacyjną instalację rzeźbiarską “Whispers” autorstwa uznanego polskiego projektanta Oskara Zięty.
Fotografia: Prace polskich artystów i artystek można było podziwiać na trzech wystawach – podczas Belfast Photo Festival 2025, w Belfast Exposed na Belfast International Arts Festival oraz na wystawie „Zofia Rydet: Sociological Record” w The Photographers’ Gallery w Londynie. Prace Diany Lelonek, Anny Zagrodzkiej, Karola Szymkowiaka oraz Dyby i Adama Lachów prezentowane były w kluczowych lokalizacjach w centrum Belfastu, podejmując temat zmieniającego się krajobrazu polskiej ekologii i społeczeństwa. W Belfast Exposed, najważniejszej galerii w Irlandii Północnej, pojawiły się dzieła mistrzyń polskiej fotografii: Zofii Rydet, Anny Beaty Bohdziewicz, Teresy Gierzyńskiej i Anety Grzeszykowskiej. Ich prace, które choć powstały w różnym czasie i kontekście historycznym, łączy wykorzystanie aparatu jako narzędzia wyrażania oporu i opowiadania historii. Wystawa podkreśliła wyjątkowy wkład polskich twórczyń w rozwój współczesnej fotografii, jednocześnie otwierając przestrzeń do rozmowy o roli kobiet w sztuce i społeczeństwie. Z kolei w The Photographers’ Gallery można było oglądać pierwszą tak obszerną prezentację „Zapisu socjologicznego” Zofii Rydet w Wielkiej Brytanii. Wystawa skupiła się na rzadkich odbitkach wykonanych przez artystkę w jej domowej ciemni.
Teatr: Różnorodność i innowacyjność polskiej sceny artystycznej znalazła swoje odzwierciedlenie również w projektach teatralnych. Na festiwalu Theatre is Freedom zaprezentowały się najciekawsze spektakle plenerowe z Polski takich zespołów jak: Teatr Ósmego Dnia, Teatr Biuro Podróży, Teatr Migro, Teatr HOM i Koniński Teatr Tańca, a całe wydarzenie zainaugurowała brytyjska premiera „Balu” Teatru KTO. Z entuzjastycznym przyjęciem spotkały się spektakle taneczne Alexa Baczyńskiego-Jenkinsa „Untitled (Holding Horizon)” w Southbank Centre oraz poruszający „Every Minute Motherland” Macieja Kuźmińskiego, inspirowany kryzysem uchodźczym wywołanym przez rosyjską inwazję w Ukrainie. Przez cztery wieczory z rzędu publiczność nagradzała owacjami na stojąco brytyjską premierę sztuki Łukasza Twarkowskiego „Rohtko” w londyńskim The Barbican Theatre. Ważnym akcentem była obecność artystów i artystek z niepełnosprawnościami oraz neuroróżnorodnych, której wyrazem był prowokacyjny projekt performatywny „Wichrowe Wzgórza: Współczesny Manifest Cathy”. Ta przełomowa współpraca między Mind the Gap i Teatr 21, na nowo zredefiniowała siłę, pragnienie i inkluzywność, pokazując je z zupełnie nieoczekiwanej perspektywy. Efektem był film i performance skłaniający do refleksji publiczność zarówno w Bradford, jak i w Warszawie.
Najważniejsze wydarzenia w Polsce
Sztuki wizualne: Polska część programu rozpoczęła się od otwarcia wystawy „St Ives i gdzie indziej” w Muzeum Sztuki w Łodzi, gdzie można było podziwiać dzieła z Kolekcji British Council, Tate oraz polskich muzeów. Wśród zaprezentowanych twórców i twórczyń znaleźli się m.in. Grayson Perry, którego prace pokazywano w Centrum Sztuki Współczesnej ŁAŹNIA w Gdańsku w ramach „Changes. Wystawa prac z Kolekcji British Council” – prezentowanej również w Plymouth pod tytułem „Remember Respond Resist” oraz Tracy Emin i Lubaina Himid obecne na wystawie „Kwestia kobieca 1550-2025” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.
Fotografia: Ciekawą perspektywę zaproponowała także wystawa „Tu i Tam” („Here and There”), skupiająca się wokół tematów emigracji, tożsamości i definicji „domu”, analizowanych z perspektywy polskich społeczności w Bradford i nie tylko, którą można było oglądać podczas Fotofestiwalu w Łodzi oraz równolegle w ramach Bradford 2025 UK City of Culture. Ekspozycje badały fascynujące historie tych społeczności za pomocą indywidualnych przedmiotów, rzadkich materiałów archiwalnych i fotografii.
Digital: UK/Poland Season 2025 oferował osobom artystycznym i organizacjom możliwość współtworzenia dialogu na temat przyszłości sztuki, dlatego jednym z kluczowych motywów programu było wykorzystywanie nowych technologii w sztuce. Bilateralna wystawa „What is it like?” przyciągnęła najpierw międzynarodową publiczność do galerii arebyte w Londynie, a następnie pobudziła wyobraźnię polskich odbiorców i odbiorczyń we WRO Art Centre. Natomiast w Krakowie ekspozycja „May AI help you?”, prezentowana podczas tegorocznej edycji Festiwalu Patchlab, sprowokowała uczestników i uczestniczki do przemyśleń nad tym jak sztuczna inteligencja i nowe technologie redefiniują nasze spojrzenie na świat oraz narracje, które o nim tworzymy.
Teatr i Performance: Prezentacje szkockiego tańca współczesnego podczas 29. Międzynarodowych Spotkań Teatrów Tańca w Lublinie z udziałem Scottish Dance Theatre zdobyły największe uznanie publiczności spośród wszystkich projektów performatywnych. Z kolei spektakl „Spisane z ciszy” autorstwa Chisato Minamimury, prezentowany podczas 8. Międzynarodowego Festiwalu OPEN THE DOOR w Katowicach oraz w ramach projektu Europe Beyond Access II w CK Zamek w Poznaniu, ukazał ważną perspektywę g/Głuchych osób, które doświadczyły grozy wybuchu bomby atomowej w Japonii w 1945 roku.
Film: Ważnym elementem Sezonu było także wzmocnienie dialogu w obszarze filmu. Jednym z kluczowych projektów była sekcja „Istoty nocy”, odbywająca się w ramach Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Nowe Horyzonty we Wrocławiu, której towarzyszyła wystawa „Kurtyna w górę!” przygotowana przez Studio BWA Wrocław. Finałem filmowej części programu była tegoroczna edycja British Film Festivalu w Poznaniu, która zaprezentowała ponad 70 filmów, w tym retrospektywy Sally Potter i Maggie Smith, a także specjalne pokazy przygotowane we współpracy z BBC Studios.
Muzyka: Brzmienia UK/Poland Season 2025 rozlały się po Polsce z niezwykłą mocą – od immersyjnych instalacji, przez festiwalowe sceny, aż po międzykulturowe eksperymenty. Latem Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie tętniło dźwiękiem dzięki festiwalowi „Sonics & Scenics”, podczas którego publiczność mogła doświadczyć dzieł Chu-Li Shewring, Nikki Sheth czy Barbary Kingi Majewskiej i Uny Lee. W Lublinie Festiwal Inne Brzmienia przyjął z otwartymi ramionami brytyjskich artystów i artystki Elę Orleans oraz Dopey Monkey. Została tam również zaprezentowana instalacja Sing the Gloaming, autorstwa profesora Simona Kirby i muzyków Tommiego Permana i Roba St. Johna. Z kolei Sonic Playgrounds, śmiały i pełen serca międzykulturowy eksperyment muzyczny, podbił serca publiczności w Belfaście i Gdańsku dzięki współpracy kompozytora Briana Irvina oraz Remont Pomp – formacji perkusyjnej złożonej z neuroróżnorodnych osób artystycznych.
Równolegle odbywały się także konferencje i spotkania branżowe dla kuratorów, kuratorek, menedżerów i menadżerek kultury, dyrektorów oraz dyrektorek instytucji, a także producentów i producentek artystycznych z Polski, Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Spotkania stworzyły solidny fundament pod przyszłe projekty. To inwestycja, która będzie procentować przez lata.
Zamknięcie UK/Poland Season 2025
Finał polskiej części UK/Poland Season 2025 odbył się 23 listopada 2025 roku w Muzeum Sztuki No-woczesnej w Warszawie. Najważniejszymi punktami wydarzenia były wykład „Collecting for a nation: feminist strategies, institutional challenges and change” autorstwa Lucy Askew, głównej kuratorki w National Galleries of Scotland oraz oprowadzanie po wystawie „Kwestia Kobieca: 1550-2025”, które zakończyło się spotkaniem w Rumory Bistro.
Uroczyste zamknięcie części brytyjskiej UK/Poland Season 2025 odbyło się 3 grudnia 2025 roku w Ognisku Polskim – The Polish Hearth Club w Londynie. Uświetnił je recital pianisty Adama Kałduńskiego, laureata 19. Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina.
Kontakt dla mediów:
Klaudia Gniady
tel. +48 609 092 949
e-mail: [email protected]
Instytut Adama Mickiewicza (IAM) łączy polską kulturę z ludźmi na całym świecie. Jako instytucja państwowa tworzy trwałe zainteresowanie polską kulturą i sztuką, wzmacniając obecność polskich artystek i artystów na globalnej scenie. Inicjuje innowacyjne projekty, wspiera międzynarodową współpracę oraz wymianę kulturalną. Promuje twórczość zarówno uznanych jak i obiecujących twórców, ukazując różnorodność i bogactwo naszej kultury. Instytut Adama Mickiewicza prowadzi także portal Culture.pl, stanowiący wszechstronne źródło wiedzy o polskiej kulturze. Więcej informacji: www.iam.pl.
Instytut Kultury Polskiej w Londynie zajmuje się promocją polskiej kultury i dziedzictwa w Wielkiej Brytanii oraz inicjuje współpracę z instytucjami kulturalnymi i akademickimi obu krajów. Dzięki budowaniu relacji, udostępnianiu zasobów oraz wsparciu finansowemu, skutecznie prezentuje brytyjskiej publiczności najlepsze przykłady polskiej sztuki, filmu, teatru, muzyki, literatury, nauki i dziedzictwa narodowego. https://instytutpolski.pl/london/
British Council jest organizacją reprezentującą Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w zakresie współpracy kulturalnej i edukacyjnej. Buduje więzi, zrozumienie i zaufanie między osobami mieszkającymi w Wielkiej Brytanii i krajach na całym świecie. Działa w dziedzinach sztuki, kultury, edukacji i nauczania języka angielskiego. Swoje działania prowadzi w ponad 200 krajach i terytoriach. W latach 2024-2025 British Council dotarło do 600 milionów osób. https://www.britishcouncil.pl/
