Rozpoczyna się kolejny rok Sezonu Kulturalnego Polska-Rumunia i Rumunia-Polska 2024-2025, pierwszej w historii współpracy kulturalnej między tymi krajami o takim zasięgu. Od muzyki klasycznej, przez współczesne interpretacje tradycji, scenę performatywną, teatr, sztuki wizualne, fotografię i design, po literaturę – przed polską i rumuńską publicznością intensywne miesiące pełne wydarzeń. Dzięki nawiązanym w ubiegłym roku relacjom, program zostanie wzbogacony o wspólne projekty polskich i rumuńskich artystów i artystek.
Sezon, organizowany wspólnie przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Polsce oraz Instytut Adama Mickiewicza, przy wsparciu Instytutu Polskiego w Bukareszcie oraz rumuńskie Ministerstwo Kultury i Rumuński Instytut Kultury, potrwa do listopada 2025 roku.
W czerwcu ubiegłego roku otworzyliśmy pierwszy w historii obu krajów Sezon Polska-Rumunia, przekonani, że w naszych społeczeństwach istnieje potrzeba i chęć lepszego poznania. Ta intuicja, pogłębiona pozyskaną wiedzą, była słuszna – wydarzenia zorganizowane w ramach Sezonu, zarówno w Polsce, jak i Rumunii, cieszą się bardzo dużym zainteresowaniem publiczności. Jesteśmy dzisiaj w kluczowym momencie Sezonu – nawiązane w jego ramach relacje już owocują nowymi projektami, a przed nami kolejne intensywne miesiące pełne wydarzeń – od koprodukcji inspirowanych tradycjami obu krajów po wydarzenia łączące różne formy sztuki. Mamy wspólny język, jest nim kultura – mówi Olga Wysocka, dyrektorka Instytutu Adama Mickiewicza.
Konferencja ogłaszająca program Sezonu Kulturalnego Polska-Rumunia na 2025 rok, fot. Kuba Celej / IAM
Jak wyglądał Sezon Polsko-Rumuński 2024? Podsumowanie roku
Tylko w ubiegłym roku w ramach Sezonu Instytut Adama Mickiewicza zorganizował w Rumunii 11 wydarzeń, w których wzięło udział blisko 60 tys. osób. Program zainaugurowany został w czerwcu wystawą „Tatry. Wróblewski, Karłowicz, Wyczółkowski” w Narodowym Muzuem Brukenthal w Sybinie, która spotkała się z ogromnym zainteresowaniem, przyciągając niemal 40 000 zwiedzających. Mocnym akcentem programu były także polskie spektakle prezentowane na Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym w Sybinie: „The Employees” Łukasza Twarkowskiego spektakl plenerowy „Arcadia” Teatru KTO. W sferze muzyki dominował jazz i folk – na Garana Jazz Festival wystąpili Kinga Głyk Qartet i Wojciech Pilichowski, a na Festiwalu Balkanik – zespół Dikanada. W Bukareszcie rumuńska publiczność mogła oglądać wystawę Justyny Mielnikiewicz – fotoreportaż dotyczący polskiej diaspory w Rumunii w Muzeum Rumuńskiego Chłopa. W stolicy Rumunii do 9 marca oglądać można jeszcze wystawę „Tadeusz Kantor – artysta zawsze i wszędzie”. W prestiżowym Narodowym Muzeum Sztuki prezentowanych jest łącznie kilkadziesiąt prac i fotografii artysty ze zbiorów Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK.
Sezon Polska-Rumunia 2025. Program wydarzeń w Rumunii
Od muzyki klasycznej po współczesną scenę performatywną. Program wydarzeń w Rumunii obejmie Bukareszt, Jassy (Iași), Sybin i Suczawę
Program Sezonu w roku 2025 rozpocznie polska obecność na Classix Festival 2025 w Jassach. Już teraz w ramach festiwalu można oglądać instalację dźwiękową „Apparatum” kolektywu PanGenerator i VR „Dead City” Krzysztofa Grudzińskiego. 1 marca orkiestra Arte dei Suonatori, specjalizująca się w wykonywaniu muzyki barokowej i klasycznej, zagra koncert zatytułowany „Harmonia Królów: na polskim dworze królewskim”.
Zaledwie kilka dni później, 4 marca, w ramach tegorocznych obchodów Dnia Solidarności Polsko-Rumuńskiej 2025 oraz Prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej, w Bukareszcie wystąpi polski zespół VOŁOSI, uznawany za fenomen na światowej scenie muzycznej. Formacja, która powstała z połączenia tradycyjnych i współczesnych inspiracji w samym sercu polskich gór, zaprezentuje w Ateneum Roman improwizacje oparte na materiale ze swojej najnowszej płyty 200 Years Ago.
Polsko-rumuńska wymiana kulturalna obejmie w tym roku także obszar designu. Dzięki współpracy BAZA.Deschidemorașul i SARP Łódź na Romanian Design Week w Bukareszcie i Łódź Design Festiwal zaprezentowane zostaną dwa wspólne projekty inspirowane hasłem przewodnim sezonu „Mamy wspólny język”. W dniach 16–25 maja 2025 w Bukareszcie i Łodzi powstaną instalacje w postaci elementów użytkowych, aby wzbogacać miejskie przestrzenie spotkań i odpoczynku. Każdej z instalacji będzie towarzyszyła prezentacja bliźniaczego projektu w partnerskim mieście.
Nie zabraknie także polskich sztuk performatywnych, które w dniach 5-13 maja 2025 zaprezentowane zostaną na Festiwalu News from Polska w Bukareszcie. W stolicy Rumunii publiczność będzie mogła zobaczyć spektakle „Bitch or not to bitch” w wykonaniu Hertz Haus, „As Long As We Dance...” Renaty Piotrowskiej-Auffret, „WoW” Marty Wołowiec, „Valeska Valeska Valeska Valeska” Dominiki Knapik oraz „Cezary Goes to War” Komuny Warszawa. W ramach programu towarzyszącego odbędą się także dyskusje publiczności z artystami, warsztaty dla profesjonalnych tancerzy i seniorów oraz kolacja społecznościowa.
W dniach 26-27 czerwca 2025 na Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym w Sybinie zostanie zaprezentowany „Toaca" – wspólny projekt rumuńskich choreografów oraz poznańskiego zespołu Polskiego Teatru Tańca. To pierwszy realizowany na taką skalę projekt na styku polskiej i rumuńskiej sceny tańca, który w różnorodny sposób interpretuje spuściznę teatralną i kulturową Rumunii, łącząc muzykę, taniec i grę na instrumentach.
Dużo dziać będzie się także w dziedzinie sztuk wizualnych. W drugiej połowie roku fotoreportaż Justyny Mielnikiewicz dotyczący polskiej diaspory w Rumunii trafi do Muzeum Narodowego Bukowiny w Suczawie. Prezentowana już w Muzeum Chłopa Rumuńskiego w Bukareszcie i w warszawskim Państwowym Muzeum Etnograficznym wystawa zdjęć Mielnikiewicz wraca do miejsca, gdzie powstała – Bukowiny, słynącej z wielokulturowości, gdzie żyje największa polska diaspora w Rumunii. Projekt analizuje ewoluującą na przestrzeni pokoleń tożsamość kulturową Polaków.
Instytut Adama Mickiewicza zaangażował się również w koprodukcję filmu dokumentalnego w reżyserii Emilii Śniegoskiej „Kumotry”. Jego bohaterkami są dwie Polki, przyjaciółki, przeżywające niełatwą jesień życia w bajkowych krajobrazach Bukowiny- tego samego regionu, w którym Justyna Mielnikiewicz portretowała polską diasporę w swoim reportażu. Film wyprodukowany przez Vision House Productions do tej pory zakwalifikował się na festiwale filmowe Visions du Reel i Doc Fest Munich, a jest to dopiero początek jego drogi.
W programie pojawi się także polska literatura, z którą rumuńscy czytelnicy będą mogli spotkać się już jesienią na Iași International Festival of Literature and Translation – FILIT. Program koncentrować się będzie na temacie literatury dla dzieci, z której słyną polskie wydawnictwa. Dyskutowane będą wyzwania stojące przed wydawcami, autorami, grafikami. Planowana jest obecność przedstawicieli jednego z najważniejszych polskich wydawnictw dziecięcych oraz warsztaty graficzne z tworzenia książki dla dzieci.
W ciągu najbliższego półrocza w Rumunii nie zabraknie także polskiej muzyki, którą będzie można usłyszeć na festiwalach jazzowych (np. Jazz in the Park) czy podczas koncertu będącego efektem rezydencji artystycznej zespołów Dagadana i Subcarpati w Bukareszcie. Bardziej klasyczne brzmienia zaoferuje Sinfonia Varsovia w czasie Festiwalu George Ensecu (30 – 31 sierpnia 2025). Sezon Polsko-Rumuński zakończy 7 listopada koncert Szymona Nehringa, który wraz z Orkiestrą Narodową Rumuńskiego Radia zagra w Sali Koncertowej Radia w Bukareszcie.
Za organizację wydarzeń w Rumunii odpowiada Instytut Adama Mickiewicza przy wsparciu Instytutu Polskiego w Bukareszcie oraz Rumuńskiego Instytutu Kultury w Warszawie.
Konferencja ogłaszająca program Sezonu Kulturalnego Polska-Rumunia na 2025 rok, fot. Kuba Celej / IAM
Sezon Rumunia-Polska 2025. Program wydarzeń w Polsce
Od Krakowa przez Wrocław, Poznań, Warszawę, Łódź, Gdańsk i Sopot. W 2025 roku rumuńska kultura będzie obecna w niemal całej Polsce
Równocześnie w Polsce realizowany będzie bogaty program, który przybliży polskiej publiczności kulturę i historię Rumunii, podkreślając wspólne wątki, momenty solidarności oraz łączące oba narody emocje.
Naszym celem jest dotarcie do jak najszerszej publiczności, aby zaktualizować wiedzę Polaków na temat Rumunii i jej kultury, ale także wspólnej, polsko-rumuńskiej, historii. W 20. wieku było wiele momentów solidarności między naszymi krajami, które zbudowały bardzo ważny kapitał emocjonalny, który podczas komunizmu i trudnych lat transformacji został utracony. W aktualnym kontekście powinniśmy bardziej niż kiedykolwiek pamiętać o sile współpracy, opartej o wspólne wartości, która będzie tym ściślejsza, im lepiej i głębiej poznamy i zrozumiemy nawzajem nasze kultury – mówi Ovidiu Miron, dyrektor Rumuńskiego Instytutu Kultury.
Na pierwszym planie znajdą się projekty wystawiennicze, które przedstawią panoramę ostatnich 150 lat historii rumuńskich sztuk wizualnych. Po retrospektywie twórcy rumuńskiego malarstwa nowoczesnego Nicolae Grigorescu (Muzeum Narodowe w Gdańsku, 27 lipca-27 października 2024 r.) oraz wystawie fotografii Iosifa Királya w Muzeum Miasta Łodzi w ramach Fotofestiwalu (15 czerwca-25 sierpnia 2024 r.), kolejną odsłoną Sezonu w 2025 r. będzie otwarcie 7 marca ekspozycji „Śmiejąc się jednym, płacząc drugim okiem. Sztuka Rumunii z kolekcji Ovidiu Șandora” (7 marca-20 lipca 2025, MCK Kraków). Zaprezentuje ona prace ponad 60 artystów, którzy naznaczyli ostatnie stulecie sztuki rumuńskiej. Wybrzmiewa w tych pracach szczególny ton: rumuński śmiech przez łzy, który pozwala godzić się z losem i nabrać dystansu nawet wobec nieszczęścia, rozpamiętywać tragedie bez popadania w patos i bez epatowania cierpieniem.
Kolejny wyjątkowy projekt wystawienniczy, również goszczący w MCK Kraków (26 września-14 grudnia), skupi się na pasji rzeźbiarza Constantina Brâncușiego do fotografii. Brâncuși praktykował tę sztukę, idąc za radą Mana Raya. Odnalazł w niej doskonały sposób na wyrażenie siebie, swoiste lustro swojej twórczości rzeźbiarskiej, a także pedagogiczny sposób na objaśnianie własnej pracy.
W latach 60. i 70. rumuńskie wybrzeże Morza Czarnego było nie tylko popularne wśród Polaków, ale stało się także prawdziwym zagłębiem architektonicznych eksperymentów i awangardy. To tutaj testowano najśmielsze pomysły, które następnie realizowano w całej Rumunii. Od lipca do września 2025 Muzeum Architektury we Wrocławiu zaprezentuje wystawę „Czarnomorska utopia 1888-1989. Dramat architektoniczny w pięciu aktach”.
Unikalny projekt wystawienniczy, którego kuratorem jest dr Ioan Paul Colta, zostanie zorganizowany przez Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha” w Krakowie (wrzesień-listopad 2025): grafiki japońskiego mistrza Mizuno Toshikata zostaną zaprezentowane na dużej wystawie wraz z eksponatami z prywatnych kolekcji w Rumunii i USA.
Seria wspólnych rumuńsko-polskich projektów, zapoczątkowana spektaklem tańca współczesnego „Toaca” w choreografii trzech rumuńskich artystów w Polskim Teatrze Tańca w Poznaniu, jest kontynuowana w 2025 roku w takich dziedzinach jak design czy muzyka. Wizje przestrzeni publicznej rumuńskich i polskich architektów i projektantów spotkają się w dwóch korespondujących ze sobą instalacjach miejskich w Łodzi i Bukareszcie. Zostaną one odsłonięte podczas Romanian Design Week (16-25 maja 2025 2025) oraz Łódź Design Festival (20-25 maja 2025) i symbolicznie połączą miejskie przestrzenie publiczne Bukaresztu i Łodzi.
Rumuńscy i polscy muzycy jazzowi spotkają się podczas sesji twórczych, tak jak grupy Dagadana i Subcarpați, które spotkają się w Bukareszcie między 24 a 28 lutego, aby stworzyć nowe utwory, w których tradycyjne tematy nabiorą hip-hopowych, rockowych lub jazzowych akcentów.
14. edycja Festiwalu Literackiego Sopot będzie gościć literaturę i kulturę rumuńską. Odbędą się spotkania z rumuńskimi pisarzami tłumaczonymi na język polski, docenionymi przez krytykę i czytelników, a także z autorami, których przekłady książek będą miały swoją polską premierę na festiwalu. Pierwsze potwierdzone przez festiwal nazwiska to Tatiana Țîbuleac, Raluca Nagy, Cristian Teodorescu, Cătălin Mihuleac, Lavinia Braniște i Ana Dragu. Program wzbogacą pokazy filmów oraz debaty przybliżające również rumuńskie spojrzenie na interesujące Polskę kwestie.
Rumuńska odsłona Festiwalu „Gra z Kantorem” (10-31 października) kuratorowana będzie przez wybitną rumuńską teatrolożkę i krytyczkę teatralną Cristinę Modreanu. Cykl wydarzeń zatytułowany „Widma z przeszłości” przedstawia obustronne fascynacje między teatrem rumuńskim a sztuką Kantora. W ramach programu performatywnego zostaną pokazane m.in. spektakl „Piosenki, by przepędzić strach” (tekst i głos: Ada Milea) zainspirowany tekstami urodzonej w Rumunii laureatki Nagrody Nobla Herty Müller; „DUAL. Spektakl o przyjaźni” (reż. Leta Popescu) głęboko osobista i uniwersalna historia egzorcyzmująca – poprzez muzykę – lęki, żale i nostalgię za czasami, gdy ofiary i kaci często dzielili wspólne życie; „Dialog z Măniuțiu” – nowy projekt uznanej rumuńskiej reżyserki i choreografki, Andrei Gavriliu. Bogaty program wydarzeń artystycznych uzupełni dwudniowe seminarium naukowe.
Przez cały rok odbywać się będą koncerty muzyki jazzowej i klasycznej, a także multidyscyplinarne festiwale w Krakowie i Gdańsku, skierowane do szerokiego grona odbiorców zainteresowanych literaturą, filmem, muzyką i turystyką kulturalną.
Organizatorami wydarzeń w Polsce są rumuńskie Ministerstwo Kultury i Rumuński Instytut Kultury w Warszawie.
Sezon Kulturalny Polska-Rumunia 2024-2025
Pierwszy w historii polsko-rumuński sezon kulturalny został zainaugurowany w czerwcu 2024 r. i potrwa do listopada 2025 roku. Odbywa się pod hasłem „Mamy wspólny język”, które odwołuje się do języka kultury, który pozwala na głębokie poznanie i porozumienie w różnorodności form, środków wyrazu i tradycji. Sezon Kulturalny Polska-Rumunia to wspólne przedsięwzięcie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Instytutu Adama Mickiewicza, wspierane przez Instytut Polski w Bukareszcie oraz rumuńskie Ministerstwo Kultury i Rumuński Instytutu Kultury w Warszawie.
Instytut Adama Mickiewicza (IAM) łączy polską kulturę z ludźmi na całym świecie. Jako instytucja państwowa tworzy trwałe zainteresowanie polską kulturą i sztuką, wzmacniając obecność polskich artystek i artystów na globalnej scenie. Inicjuje innowacyjne projekty, wspiera międzynarodową współpracę oraz wymianę kulturalną. Promuje twórczość zarówno uznanych jak i obiecujących twórców, ukazując różnorodność i bogactwo naszej kultury. Instytut Adama Mickiewicza prowadzi także portal Culture.pl, stanowiący wszechstronne źródło wiedzy o polskiej kulturze. Więcej informacji: www.iam.pl.
Rumuński Instytut Kultury został powołany w 2006. Jest jednym z 18 instytutów kultury rumuńskiej funkcjonujących poza granicami kraju. Działa na rzecz szerzenia wiedzy o Rumunii, przybliżając język i kulturę rumuńską oraz ułatwiając wymianę partnerską i kulturową pomiędzy Polską a Rumunią. Instytut w Warszawie realizuje z własnej inicjatywy, lub w porozumieniu z polskimi instytucjami publicznymi i prywatnymi, wydarzenia kulturalne z różnych dziedzin: muzyka, film, taniec, teatr, sztuki wizualne, literatura i inne. Prowadzi również działania z zakresu dyplomacji kulturalnej.
Kontakt dla mediów:
Klaudia Gniady
Ovidiu Miron
