Już 5 czerwca 2025 w Pawilonie Polskim na London Design Biennale 2025 zostanie otwarta wystawa „Zapis czekania”, która przekształca nieuchwytne doświadczenie upływu czasu w materialność rzeźbionej instalacji. Zespół kuratorski – Jakub Gawkowski, Monika Rosińska i Maciej Siuda – sięga po góralską tradycję snycerską, by za pomocą ornamentu przedstawić wizualny zapis sytuacji czekania. Czekanie ukazane jest tu jako doświadczenie zarówno estetyczne, jak i polityczne – narzędzie kontroli, ale też potencjalnej sprawczości. Wystawa organizowana Instytut Adama Mickiewicza potrwa do 29 czerwca 2025 roku.
Punktem wyjścia do projektu jest paradoks współczesnego podejścia do czasu. Chociaż nasza rzeczywistość jest zdefiniowana przez jego ciągły niedobór i nieubłagane tempo, równie powszechnym doświadczeniem jest przymus czekania, gdy stajemy się pozbawieni kontroli i sprawczości nad zarządzaniem własnym czasem. Zespół kuratorski wystawy „Zapis czekania” przygląda się z bliska różnym wymiarom tego doświadczenia. Ukazując ornament jako wizualną reprezentację upływających minut, godzin i miesięcy, wystawa opowiada o czekaniu jako istotnym, choć niewystarczająco zbadanym zjawisku. Inspiracją dla zespołu kuratorskiego – Jakuba Gawkowskiego, Moniki Rosińskiej i Macieja Siudy – stała się polska góralska tradycja snycerstwa – rzemiosła wywodzącego się od pasterzy, którzy podczas długich okresów wypasu owiec na hali oraz w miesiącach zimowych rzeźbili w drewnie dekoracyjne wzory. Traktując historyczne tło jako pretekst do refleksji, wystawa pokazuje jak kultura materialna z przeszłości może posłużyć dziś do opowiedzenia o współczesnych nierównościach, napięciach i doświadczeniach związanych z upływem czasu.
W drewnianej, ręcznie rzeźbionej instalacji zobaczyć będzie można reprezentację dwunastu sytuacji ze współczesnej Polski, w których czekanie odgrywa istotną rolę. Są wśród nich zarówno godziny codziennych korków samochodowych, tygodnie oczekiwania na deszcz w warunkach okresowej suszy, długie lata spłaty kredytu mieszkaniowego, czy miesiące napięcia przed uzyskaniem pozwolenia na pobyt i oczekiwania na wizytą psychiatryczną w ramach publicznej służby zdrowia. Czekanie przedstawione zostaje zarówno jako indywidualne doświadczenie, jak i istotne zjawisko w kontekście kondycji społecznej, nierozerwalne związane z pozycją i statusem społecznym.
Nie wszyscy czekają tyle samo. Sercem wystawy jest instalacja, której drewniana powierzchnia przedstawia różne doświadczenia związane z czekaniem: przywołuje powolny trud biurokratycznych opóźnień, ciche napięcie kryzysów społecznych, wyćwiczoną cierpliwość taksówkarza lub stróża nocnego oraz nużącą powtarzalność codziennego ruchu ulicznego. Każda część instalacji, ukształtowana rękami rzemieślników, nauczycieli i uczniów szkół w Zakopanem, wykorzystuje szczegółowe wzory ornamentalne, aby odzwierciedlić czas trwania i intensywność tych scenariuszy, tworząc ozdobny krajobraz naszego czekającego społeczeństwa – opowiada zespół kuratorski wystawy – Jakub Gawkowski, Monika Rosińska i Maciej Siuda.
Wystawę uzupełniają materiały z badań poprzedzających powstanie instalacji. Na ścianach znaleźć można m.in. listę tradycyjnych góralskich wzorów snycerskich wraz z informacją o średnim czasie potrzebnym do wykonania każdego z nich, a także dane na temat czekania wśród osób z różnych grup społecznych oparte na statystykach i osobistych historiach. Nadaje to namacalny i mierzalny wymiar upływowi czasu, który doświadczany jest niekiedy mimochodem, bez zastanowienia.
W dzisiejszym świecie wolny czas to luksus dostępny tylko nielicznym. Tym bardziej doceniam pracę Jakuba Gawkowskiego, Moniki Rosińskiej i Macieja Siudy. Ich projekt pokazuje kierunek, w którym warto podążać. Cenne jest też świeże spojrzenie na język ornamentu – fascynujący, choć mało znany aspekt historii. Ta tradycyjna forma, związana z Podhalem, nabiera tu uniwersalnego wymiaru. Opowiada o czasie – doświadczeniu, które łączy nas wszystkich. To połączenie sprawia, że projekt idealnie wpisuje się w międzynarodowy kontekst London Design Biennale – podkreśla Olga Wysocka, dyrektorka Instytutu Adama Mickiewicza.
Zespół kuratorski i badawczy: Jakub Gawkowski, Monika Rosińska, Maciej Siuda
Projekt: Maciej Siuda Pracownia
Projekt graficzny: Noviki
Snycerze: Józef Bukowski, Anna Bukowska, Wojciech Bachleda-Dorcarz, Magdalena Bilczewska-Wiśniewska, Jan Kassowski, Michał Kassowski, Szymon Kassowski, Stanisław Kośmiński, Wojciech Łacek, Andrzej Mrowca, Marcin Rząsa, Franciszek Rząsa, uczniowie Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. Antoniego Kenara w Zakopanem, uczniowie Zespołu Szkół Budowlanych im. dra Władysława Matlakowskiego w Zakopanem
Partner: Instytut Polski w Londynie
London Design Biennale to międzynarodowa wystawa popularyzująca współpracę i globalną rolę designu poprzez wystawy i instalacje, które za zadanie stawiają sobie tworzenie uniwersalnych rozwiązań i sposobów przeciwdziałania skutkom problemów w wymiarze ponadnarodowym. W tym roku London Design Biennale odbywa się pod hasłem „Surface Reflections”, która skłaniać ma do poszukiwania odpowiedzi na pytanie, jak osobiste doświadczenia wpływają na samych twórców i ich projekty artystyczne.
Instytut Adama Mickiewicza już od kilku lat prezentuje polskie rozwiązania w sferze designu podczas londyńskiego Biennale. W 2023 roku Polski Pawilon z wystawą „Poetyka konieczności” został uhonorowany prestiżową, pierwszą nagrodą na London Design Biennale. Nagrodzony projekt autorstwa Zofii Jaworowskiej, Petro Vladimirova i Michała Sikorskiego poruszał temat pomocy i współpracy jako odpowiedzi na wojnę trwającą na Ukrainie. Z kolei w 2021 roku IAM prezentował wystawę „Dom odziany. Dostrajanie się do sezonowej wyobraźni” autorstwa Alicji Bielawskiej i kuratorowany przez Aleksandrę Kędziorek. Wystawa od tego czasu zyskała dużą popularność i pokazywana była m.in. podczas Biennale Designu w Lublanie, Triennale Architektury w Lizbonie, Vilnius Gallery Weekend oraz planowana jest jej kolejna odsłona w Seoul Museum of Craft Art.
Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczpospolitej Polskiej.
Instytut Adama Mickiewicza (IAM) łączy polską kulturę z ludźmi na całym świecie. Jako instytucja państwowa tworzy trwałe zainteresowanie polską kulturą i sztuką, wzmacniając obecność polskich artystek i artystów na globalnej scenie. Inicjuje innowacyjne projekty, wspiera międzynarodową współpracę oraz wymianę kulturalną. Promuje twórczość zarówno uznanych jak i obiecujących twórców, ukazując różnorodność i bogactwo naszej kultury. Instytut Adama Mickiewicza prowadzi także portal Culture.pl, stanowiący wszechstronne źródło wiedzy o polskiej kulturze. Więcej informacji: www.iam.pl.
Kontakt dla mediów:
Klaudia Gniady
[email protected]
