W dniach 4–13 lipca 2025 roku we włoskim Santarcangelo di Romagna (Rimini) odbędzie się 55. edycja Festiwalu Santarcangelo pod hasłem „not yet”. Ten najstarszy włoski festiwal sztuk performatywnych w swojej 55. edycji prezentuje wyjątkowy program Focus on Poland, z udziałem czołowych twórczyń i twórców młodego pokolenia z Polski. Partnerem programu jest Instytut Adama Mickiewicza – instytucja od lat konsekwentnie wspierająca promocję polskiej kultury na arenie międzynarodowej. Od ponad pół wieku Festiwal Santarcangelo wyznacza kierunki rozwoju teatru i tańca w Europie, zapraszając do dialogu artystów i publiczność z całego świata. To miejsce odważnych eksperymentów, wymiany idei i refleksji nad rolą sztuki we współczesnym świecie. W tym roku po raz czwarty kierownictwo artystyczne sprawuje Tomasz Kireńczuk – polski dramaturg, krytyk i kurator.
Polskie spektakle we Włoszech w lipcu 2025
Na tegorocznej edycji, w ramach Polskiego Fokusu, będzie można zobaczyć spektakle jednych z najciekawszych polskich twórczyń i twórców polskiej sceny performatywnej: Hany Umedy, Ewy Dziarnowskiej, Wojciecha Grudzińskiego, Aleksa Baczyńskiego-Jenkinsa oraz kolektywu KEM. To zaproszenie do przyjrzenia się bogactwu i złożoności polskiej sztuki – jej zaangażowaniu, wrażliwości i różnorodnym formom ekspresji.
– Wspieranie tych artystek i artystów to wyraz naszego zaangażowania w promowanie odważnej, różnorodnej i skłaniającej do refleksji kultury współczesnej. Każde z tych działań wnosi istotny głos do artystycznego dyskursu – zarówno w Polsce, jak i na scenie międzynarodowej – mówi Olga Brzezińska, Wicedyrektorka Instytutu Adama Mickiewicza, który już po raz trzeci wspiera prezentację polskich twórców na włoskim Festiwalu. – W dzisiejszym świecie, sztuka staje się uniwersalnym językiem – buduje mosty porozumienia, rozwija empatię i zaprasza do wspólnego tworzenia ponad granicami. Współpraca z Festiwalem Santarcangelo to dla Instytutu Adama Mickiewicza nie tylko strategiczne partnerstwo, ale i trwający już od trzech lat żywy dialog z artystami, publicznością i samą ideą sztuki. To miejsce, które odważnie eksploruje nowe formy, wspiera twórcze ryzyko i pielęgnuje otwartość – wartości, które są nam szczególnie bliskie – dodaje.
Hasło edycji 2025 – „not yet” – stawia pytanie o przestrzeń zawieszenia, chwilę oddechu w rzeczywistości pełnej napięć i niepewności. To właśnie z tej perspektywy wybrzmiewają spektakle polskich artystek i artystów, którzy podejmują temat cielesności, traumy, pamięci, queerowości i wspólnoty – zawsze z wrażliwością, odwagą i świeżym językiem scenicznej ekspresji.
— Współczesne systemy polityczne i społeczne zbudowane są wokół uczucia lęku, który usprawiedliwia kontrolę, segregację i wykluczenie, tworzy granice społeczne i definiuje tożsamości. W tym kontekście niepewność nie jest już wyjątkiem, lecz regułą – pozycją, która determinuje nasze doświadczanie rzeczywistości. Teraźniejszość nie jest więc neutralnym i przejściowym stanem, ale polem bitwy, gdzie kształtowane są narracje i uznawane są możliwe podmiotowości. Jak sugeruje Chantal Mouffe, niepewność, zamiast być zagrożeniem, może stać się przestrzenią konfrontacji różnych wizji organizacji społecznej. Niepewność znajduje się w samym sercu 55. edycji Festiwalu Santarcangelo: „not yet” – to moment przejściowy, zawieszona postawa, w której przyszłość nie została jeszcze określona, a przeszłość pozostaje żywa w sporach o jej interpretację – mówi Tomasz Kireńczuk, Dyrektor Artystyczny Festiwalu (wywiad z Tomaszem Kireńczukiem można przeczytać na Culture.pl).
W centrum uwagi tegorocznego programu znajduje się ciało – jako przestrzeń oporu, źródło ekspresji i pole walki o wolność, tożsamość i podmiotowość. Wątki rasizmu, kolonializmu i dekolonizacji splatają się z pracą nad pamięcią osobistą i zbiorową oraz próbami tworzenia alternatywnych narracji dla zapomnianych historii. Festiwal podejmuje też temat kontroli i przemocy wobec ciał kobiecych i queerowych, traktując sztukę jako formę oporu i emancypacji. Szczególne miejsce zajmują praktyki troski, rozumiane jako gesty polityczne i artystyczne, a także działania feministyczne i queerowe. Program wspiera młodą i eksperymentalną twórczość oraz kontakt z publicznością, nie zapominając o pracy z lokalną młodzieżą.
Program Focus on Poland na Santarcangelo Festival 2025
W programie Focus on Poland na Santarcangelo Festival 2025 znalazły się spektakle:
- Hana Umeda – RAPEFLOWER
Spektakl łączy taniec z wyrazistą narracją o osobistych i społecznych doświadczeniach przemocy cielesnej. Hana Umeda eksploruje tematykę traumy i odrodzenia, korzystając z unikalnych form klasycznego japońskiego tańca jiutamai oraz nowoczesnych technik choreograficznych. Przeprowadza śledztwo na własnym ciale, starając się umiejscowić doświadczenie przemocy przeplatane strategiami obronnymi i strategiami przetrwania. Podobnie jak Artemisia Gentileschi, która przemieniła traumę w malarstwo, Umeda wystawia na scenę swoje naruszone ciało, szukając w tańcu przestrzeni wyzwolenia.
Więcej informacji: RAPEFLOWER | Santarcangelo Festival
- Ewa Dziarnowska – This resting, patience
Spektakl This resting, patience odchodzi od tradycyjnego postrzegania tańca jako wyizolowanego widowiska, koncentrując się zamiast tego na jego nieodłącznym wymiarze społecznym. To z jednej strony eteryczne archiwum niespełnionej zmysłowości, kinetyczna instalacja zanikającego ruchu, z drugiej – cielesny striptiz, który dotyka tematów przyciągania, dobrowolnego uprzedmiotowienia, bliskości oraz estetyki nagości. W swoim oddaniu ciału This resting, patience traktuje zmysłowość i taniec jako ponadczasowe, demokratycznie dostępne narzędzia rozbrajania rzeczywistości i projektowania teraźniejszości, która trwa – czuła, zakochana, uważna.
Więcej informacji: This resting, patience | Santarcangelo Festival
- Wojciech Grudziński – Threesome/Trzy
W swojej pracy Grudziński przywołuje trzy legendy polskiego tańca: Stanisława Szymańskiego, Wojciecha Wiesiołowskiego i Gerarda Wilka. Osoby tańczące, za życia poddane reżimowi ciała i płci, odzyskują sprawczość poprzez choreograficzne queerowe archiwum Wojciecha Grudzińskiego. Threesome/Trzy stara się obalić mity i na nowo odkryć indywidualne doświadczenie tych artystów w świecie, którego nie byli częścią. To zamglony, pośmiertny balet, wyparte dziedzictwo, rekonstrukcja, akt somatycznego zawłaszczenia i transformacji.
Więcej informacji: THREESOME | Santarcangelo Festival
- Alex Baczyński-Jenkins – Malign Junction (Goodbye, Berlin)
W Malign Junction twórca sięga do ważnego dla queerowej kontrkultury, którą reprezentuje, momentu w historii najnowszej – ostatnich dni berlińskiego nocnego życia i rodzącego się faszyzmu wczesnych lat 30., by ucieleśnić napięcie pomiędzy ekstazą i przemocą, wolnością i skończonością. Choreografia poświęcona jest tematowi końca i skupia się na uwięzieniu, zerwaniu obietnicy, stracie i ruchu w relacji do władzy – w momencie historycznego rozchwiania. Deski teatru to jednocześnie scena, dziwny aparat uwięzienia, wewnętrzny krajobraz fragmentacji, klub, poczekalnia. Znajdują się tu niemi aktorzy, złamane serce, pragnienie oporu, żałoba, rozpacz i uwięzienie.
Więcej informacji: Malign Junction (Goodbye, Berlin) | Santarcangelo Festival
- Kem – Dragana Bar
Dragana Bar to queerowa noc klubowa łącząca przestrzeń klubową z galerią sztuki, eksplorująca polityczny wymiar tańca i wspólnoty na parkiecie. Projekt został stworzony przez Kem – queerowy feministyczny kolektyw z Warszawy zajmujący się badaniem przecięć choreografii, dźwięku i performansu z praktykami społecznymi. Pierwsza edycja Dragana Bar miała miejsce podczas rezydencji kolektywu w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, kiedy to zaproponowano alternatywne wejście do budynku – przez okno. W ten sposób Kem stworzył autonomiczną strefę ekspresji i bezpieczniejszą przestrzeń dla queerowej i kobiecej przyjemności. Wejście na każdy Dragana Bar oznaczone jest różowym trójkątem w zielonym kole – symbolem bezpiecznej przestrzeni, który nawiązuje do historii oporu wobec queerofobii i przejęcia znaku różowego trójkąta przez ruch ACT-UP, przemieniając go z piętna w symbol walki i samostanowienia.
Więcej informacji: Dragana Bar | Santarcangelo Festival
Pełny program 55. edycji Festiwalu Santarcangelo jest dostępny na stronie www.santarcangelofestival.com.