Opublikowane 25.09.2025 przez

Karol Palczak – wystawa „Dzisiaj” w Kunsthalle Zürich

zdjęcie podpalonego drzewa, które rośnie na skarpie nad jeziorem

Karol Palczak, "Drzewo płonące (Burning Tree)", kadr z wideo, 2022, fot. materiały prasowe wystawy "Dzisiaj" w Kunsthalle Zürich

W Kunsthalle Zürich przygotowano pierwszą zagraniczną wystawę indywidualną Karola Palczaka – polskiego współczesnego malarza-realisty. Ekspozycja „Dzisiaj” prezentuje prace inspirowane krajobrazem rodzinnej Krzywczy i codziennością podkarpackiej prowincji. Płonące drzewa, ciche rzeki i mężczyźni z dętkami na tle górskiego pejzażu gościć będą w Szwajcarii od 27 września 2025 do 18 stycznia 2026. Wystawa powstawała przy wsparciu Instytutu Adama Mickiewicza.

Podkarpacie oczami malarza – krajobraz, ludzie i pamięć na wystawie w Szwajcarii

„Dzisiaj” w Kunsthalle Zürich w Szwajcarii to pierwsza wystawa indywidualna polskiego artysty Karola Palczaka. Ekspozycja prezentuje nową serię obrazów olejnych na aluminium i marmurze. Tematycznie są one powiązane z krajobrazem Krzywczy – rodzinnej wsi artysty, położonej w południowo-wschodniej Polsce. Martwe natury, pejzaże oraz sceny z powracającymi motywami ukazują często pomijane szczegóły życia w gospodarczym kryzysie, w coraz bardziej wyludnionym i zmilitaryzowanym środowisku przygranicznej miejscowości. Jako zarówno świadek i uczestnik tej opowieści, Palczak tworzy malarstwo, które mówi o relacji między nowoczesnością a krajobrazem – z niezwykłą wrażliwością i spostrzegawczością.

Tytuł wystawy „Dzisiaj” odzwierciedla znaczenie czasu w różnych aspektach twórczości Palczaka. Rzeka, krajobraz i jego mieszkańcy to nie tylko uwieczniana rzeczywistość, ale również niemi świadkowie rejestrowanych scen. Improwizowane, czasem chaotyczne nagrania wideo stanowią część procesu twórczego i pozwalają artyście badać ruch ognia, dymu czy wody, który następnie przekłada na język malarstwa. Filmy i obrazy dokumentują niejednoznaczną rzeczywistość, w poruszający sposób opowiadając historię alienacji i nudy regionu pełnego gór i dolin – niegdyś zamieszkanego przez społeczności żydowskie, prawosławne i katolickie, dziś naznaczonego poczuciem pustki i bezruchu. W pracach Palczaka, podobnie jak w Krzywczy, czas zdaje się zatrzymywać, a motywy powracają raz po raz, aż do technicznego i emocjonalnego wyczerpania. Jednym z nich są niemal fotorealistyczne obrazy brzegów rzeki San, przepływającej przez wieś i kształtującej region politycznie oraz kulturowo.

Wideo, malarstwo i różne podłoża – proces twórczy Karola Palczaka

Wystawa koncentruje się wokół trzech dużych obrazów przedstawiających płonącą wierzbę nad Sanem – trawione ogniem drzewa to także jeden z powracających motywów w twórczości artysty. Większość podejmowanych tematów pochodzi ze zdjęć lub kadrów wideo, jednak malarz niekiedy wprowadza do nich fikcyjne elementy, takie jak dym czy ogień. Czerpie również z lokalnych zwyczajów i rytuałów. Przykładem jest częściowe opalanie drzew – praktyka oczyszczająca, mająca zapewnić im zdrowy wzrost wiosną. Z kolei palenie słomianych kukieł symbolizujących negatywne cechy zimy – przedstawione w nowej serii coraz bardziej abstrakcyjnych obrazów – nawiązuje do słowiańskiego rytuału wiosennego, wciąż popularnego, zwłaszcza na terenach wiejskich. Te inscenizowane sceny, czasem nacechowane przemocą i przekraczaniem granic, realizowane są z pomocą przyjaciół i sąsiadów – społeczności, która regularnie pojawia się w twórczości Palczaka i bezpośrednio doświadcza skutków dominującej w regionie obecności wojska.

Inna część wystawy to trzy portrety młodych mężczyzn w odcieniach szarości, których absurdalne, pozornie bezcelowe działania ukazane są z czułością i bezpośredniością. Pozując z dętkami wielkich opon ciężarowych na podwórku artysty, półnadzy mężczyźni odwracają wzrok od widza i zajmują się czarnymi przedmiotami, które mogą służyć jako dmuchane koła do kąpieli w rzece. Martwa natura namalowana na marmurze, przedstawiająca węgorze – tajemnicze stworzenia zamieszkujące także San – nawiązuje do gładkich powierzchni i kształtów gumowych pierścieni. To ilustracja wspólnego lokalnego doświadczenia. Z kolei obrazy malowane na cienkich blachach nawiązują do sarmackiej tradycji portretów trumiennych z XVII i XVIII wieku i są świadectwem egzystencjalnego niepokoju oraz potrzeby jego ukazania.

Pierwsza indywidualna wystawa Karola Palczaka za granicą

Kuratorką pierwszej indywidualnej wystawy polskiego artysty jest Fanny Hauser, dyrektorka Kunsthalle Zürich. To ona nadzoruje nprojektów artystyczny, dzięki któremu podkarpacka Krzywcza stała się bohaterką ekspozycji w prestiżowej galerii w północno-wschodniej Szwajcarii. Kunsthalle Zürich, gospodarz wystawy, od 40 lat konsekwentnie prezentuje współczesną sztukę i idee o międzynarodowym znaczeniu, które odnoszą się do aktualnych kontekstów. Każda wystawa jest eksperymentem. Kompleks Löwenbräukunst to lokalne miejsce spotkań o międzynarodowym znaczeniu. Kunsthalle nieustannie redefiniuje sztukę, jej odbiorców oraz samą siebie.