Weronika Zalewska będzie reprezentować Polskę na Malta Biennale 2026 z projektem „Archive of Hesitations” („Archiwum wahań”)
Instytut Adama Mickiewicza ogłasza, że projekt Weroniki Zalewskiej „Archive of Hesitations” („Archiwum wahań”) będzie reprezentować Polskę na drugiej edycji Malta Biennale. Wideoinstalacja, kuratorowana przez Adę Piekarską, zostanie zaprezentowana w Pawilonie Polskim od 11 marca do 29 maja 2026 roku. Projekt wykorzystuje formę telewizyjnego teleturnieju jako narzędzia refleksji nad europejskim doświadczeniem transformacji. Pokazuje jak kultura masowa kształtowała wyobrażenia o nowoczesności, utrwalając marzenie o „dogonieniu Zachodu”, często kosztem lokalnej pamięci i tożsamości.
Pawilon Polski na Malta Biennale 2026 jest organizowany przez Instytut Adama Mickiewicza i Galerię Bielską BWA, we współpracy z Ambasadą Rzeczypospolitej Polskiej w Valletcie oraz Miastem Bielsko-Biała — Polską Stolicą Kultury 2026. Projekt jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Malta Biennale 2026: CLEAN | CLEAR | CUT
Malta Biennale to jedno z najmłodszych, ale najszybciej zyskujących na znaczeniu międzynarodowych wydarzeń poświęconych sztuce współczesnej. Pierwsza edycja imprezy odbyła się w 2024 roku i przez jedenaście tygodni – od połowy marca do końca maja – zamieniła sąsiadujące wyspy Maltę i Gozo w tętniące życiem centrum sztuki współczesnej. Wydarzenie szybko zyskało uznanie i jako jedyna platforma artystyczna otrzymało patronat UNESCO oraz Prezydenta Republiki Malty.
Druga edycja Malta Biennale odbędzie się w dniach 11 marca – 29 maja 2026 roku pod hasłem CLEAN | CLEAR | CUT. Motyw przewodni odnosi się do potrzeby głębokiej przemiany świata – oczyszczenia go z toksycznych zjawisk, przywrócenia klarowności myślenia i otwarcia nowych dróg w obliczu kryzysów politycznych, ekologicznych i kulturowych. Dyrektorką artystyczną wydarzenia jest Rosa Martínez, uznana kuratorka o międzynarodowej renomie, która przewodziła najważniejszym imprezom artystycznym na świecie w tym m.in. Biennale w Wenecji czy Biennale w São Paulo.
Polska na Malta Biennale 2026 — „Archive of Hesitations” Weroniki Zalewskiej
W Pawilonie Polskim zaprezentowana zostanie wideoinstalacja „Archive of Hesitations” („Archiwum wahań”) Weroniki Zalewskiej. Artystka sięga w niej po konwencję teleturnieju, przekształcając ją w narzędzie analizy współczesnych sposobów rozpoznawania, oceniania i porządkowania wiedzy. Format kojarzony z lekką rozrywką odsłania tu swoje mniej oczywiste oblicze – mechanizm, który przez lata kształtował masową wyobraźnię, narzucając wiarę w jednoznaczne odpowiedzi, jasne kryteria i natychmiastową ocenę.
Projekt jest mocno osadzony w polskim doświadczeniu transformacji ustrojowej lat 90. i 2000., kiedy wchodzenie do systemu wolnorynkowego wiązało się z gwałtownym przyswajaniem zachodnich modeli wiedzy, kompetencji i sukcesu. Teleturniej, jedno z najpopularniejszych mediów tamtych lat, staje się w instalacji Weroniki Zalewskiej symbolem tamtej modernizacji: aspiracji, by „dogonić Zachód”, często kosztem własnych, lokalnych tradycji pamięci i międzypokoleniowej wymiany. Praca pokazuje, jak łatwo „gotowa przyszłość” – kapitalizm, wolny rynek, kultura masowa – została przyjęta niemal bez negocjacji i bez zadawania pytań o jej konsekwencje. Inspiracją do projektu stały się także wspomnienia artystki z czasów dorastania — długie wspólne oglądanie telewizji z babcią, które odwracało tradycyjne kierunki przekazywania wiedzy.
Teleturniej jako narzędzie krytyczne — założenia projektu o transformacji w Polsce
Wystawa zestawia trzy porządki: teleturniejowy model wiedzy oparty na jednoznaczności, pamięć relacyjną – bardziej miękką, ucieleśnioną i trudną do sformatowania – oraz materialność obrazu, który w pewnym momencie ujawnia swoje własne ograniczenia. Ten ostatni wątek podkreśla analogowa interwencja artystki Mili Nowackiej. Poprzez sprzężenia zwrotne i zakłócenia obnaża ona kruchość medium i zwraca uwagę na techniczną stronę produkcji wiedzy, zwykle niewidoczną dla odbiorcy.
W efekcie „Archive of Hesitations” („Archiwum wahań”) staje się opowieścią o współczesności i o tym, jak bardzo przywykliśmy do „poprawnych odpowiedzi”. Zalewska proponuje inne spojrzenie – takie, w którym niepewność może być czymś twórczym, a obraz staje się przestrzenią negocjacji między narzuconą formą a realnym doświadczeniem. To także opowieść o widmach współczesnej transformacji – o czasie, w którym uczymy się na nowo zaglądać w pęknięcia i luki, by zadawać pytania zamiast szukać jednej poprawnej odpowiedzi.
Sylwetki twórczyń - artystka Weronika Zalewska i kuratorka Ada Piekarska
Weronika Zalewska jest artystką, badaczką i poetką. Ukończyła Sztukę Mediów na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie oraz Autonomiczne Formowanie na Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Gandawie; studiowała także art praxis na Dutch Art Institute. Tworzy sztukę wideo na przecięciu dokumentu i fikcji spekulatywnej, pracując z tematami m.in. transformacji społeczno-ekonomicznych i ich wpływu na wytwarzanie narracji czy relacji. Jej prace były pokazywane m.in. w Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki, BWA Wrocław, Galerii Bielskiej BWA czy na Biennale Performansu w Wilnie.
Ada Piekarska jest kuratorką i autorką tekstów o sztuce. Obecnie kieruje zespołem programowym Galerii Bielskiej BWA w Bielsku-Białej. Jej praktyka kuratorska koncentruje się na pozaartystycznych funkcjach sztuki współczesnej, szczególnie na jej związkach z logiką władzy oraz możliwościach przeformułowywania społecznych wyobrażeń. Jest kuratorką Biennale Malarstwa Bielska Jesień – jednego z najważniejszych konkursów artystycznych w Polsce. W 2024 roku otrzymała Nagrodę Krytyki Artystycznej im. Jerzego Stajudy.
