Jak twórczość Adama Mickiewicza wpłynęła na światową literaturę i świat, w którym żyjemy? Nowy projekt Instytutu Adama Mickiewicza przybliża historię globalnego oddziaływania polskiego twórcy, odkrywając jego mniej znane oblicze. Specjalna podstrona Culture.pl “WPŁYW. Adam Mickiewicz i poezja, która działa” dostępna jest od 6 listopada 2024.

Adam Mickiewicz - poezja, która oddziałuje międzynarodowo

6 listopada 1824 roku Adam Mickiewicz na zawsze opuścił ziemie polskie. Poeta skazany przez sąd Imperium Rosyjskiego na karę osiedlenia w Rosji do ojczyzny już nigdy nie wrócił. Jednak moment ten oznaczał też początek nowego rozdziału w życiu Mickiewicza a także globalnej historii jego oddziaływania. Jesienią 2024 roku przypada 200. rocznica wyjazdu Adama Mickiewicza z kraju, a by upamiętnić tę datę i rolę Poety w historii polskiej i światowej kultury, Instytut Adama Mickiewicza przygotował projekt online pt. “WPŁYW. Adam Mickiewicz i poezja, która działa”.

Twórczość Mickiewicza i historia recepcji jego dzieła na świecie pozwalają lepiej uświadomić sobie długie trwanie i korzenie wielu dzisiejszych problemów i zmagań. To wciąż aktualny klucz do wyzwań, przed którymi stoi współczesny świat. Jednocześnie projekt pozwala nam lepiej zobaczyć samego Poetę i głęboki sens jego dzieł. “WPŁYW” pokazuje, że cele i wartości, o które Poeta walczył przez całe życie, znajdują się w samym centrum współczesności, a walka o nie toczy się na naszych oczach także w XXI wieku, na przykład w formie sprzeciwu wobec wojen, antywolnościowych ruchów i kolonialnej opresji.

16 artykułów o poezji, która działa i wpływa na świat

Na projekt “WPŁYW. Adam Mickiewicz i poezja, która działa”  składa się 16 artykułów, które łączą się w spójną opowieść mapującą międzynarodowy wpływ twórczości i działalności Mickiewicza. Teksty te w zwięzłej i przystępnej formie przybliżają najciekawsze przypadki oddziaływania Mickiewicza poza Polską: zarówno na twórców i narody dawnej Rzeczypospolitej (Ukraińców, Białorusinów, Litwinów, Żydów), jak i na autorów w miejscach odległych od Polski o tysiące kilometrów (na Kaukazie, w Chinach, w Brazylii czy na Krymie).

Autorzy przyglądają się, w jaki sposób Mickiewiczowskie “Dziady” współgrały z antycarskimi wierszami Tarasa Szewczenki, jak “Pan Tadeusz” przyczynił się do odrodzenia nowoczesnej literatury litewskiej i jak inne utwory Mickiewicza ukształtowały poczucie patriotyzmu poetów białoruskich. Pokazano, że “Do matki Polki” czytane było w Brazylii przez pryzmat doświadczenia niewolnictwa i wyjaśniono znaczenie “Sonetów krymskich” dla poetek i poetów związanych z ukraińskim półwyspem. Ważny jest także wątek Mickiewicza w Rosji, jako pioniera “tekstu petersburskiego” w literaturze rosyjskiej oraz imperiologa stawiającego polityczne diagnozy dotyczące rosyjskiego Imperium. Historie te ujawniają głęboki i rozległy, choć szerzej nieznany, wpływ Mickiewicza na światową literaturę - zagraniczni autorzy i czytelnicy odczytywali dzieło polskiego poety, czerpiąc z jego myśli inspirację dla własnej twórczości oraz nowych formuł oporu w walce o kulturowe wartości i narodowe samostanowienie.

Artykuły w projekcie “WPŁYW. Adam Mickiewicz i poezja, która działa”

1. Szewczenko, Mickiewicz i narodziny antyimperialnego dyskursu poetyckiego
2. Ojczysty poeta Białorusinów: pole Mickiewicza i narodziny literatury białoruskiej
3. “Litwo, ojczyzno moja…”, czyli “Pan Tadeusz” i początki nowoczesnej literatury litewskiej
4. Prorok w cudzym kraju, czyli “Konrad Wallenrod” czytany przez Żydów
5. Tatarskie sonety krymskie, czyli opór i poezja na okupowanym terytorium
6. “Do Matki Polki” w Brazylii, czyli doświadczenie niewolnictwa w Ameryce Południowej
7. Mickiewicz prometejski, czyli Farys i Wallenrod na Kaukazie
8. Farys, czyli polski jeździec pośród piasków pustyni – wśród Arabów i Żydów
9. Potęga poezji Mara, czyli Mickiewicza głos zemsty w Chinach
10. Adam Mickiewicz i początki “tekstu petersburskiego” literatury rosyjskiej
11. Poeta jako imperiolog, czyli co Mickiewicz wiedział o Rosji
12. Aleksander Błok w Warszawie, czyli “polski poemat” literatury rosyjskie
13. “Witaj, jutrzenko swobody” – Mickiewicz i narodowe powstanie
14. Jedyni prawdziwi Wallenrodowie
15. “Niech zstąpi Duch Twój” – Mickiewicz i Kościół
16. “Księgi narodu ukraińskiego” i wspólna Europa

Zapraszamy do lektury w wersji polskiej i angielskiej!

Projekt powstał z inicjatywy Instytutu Adama Mickiewicza, wydawcy portalu Culture.pl.