Wystawa „Early Works” w Belgradzie: rzeźby Piotrka Kowalskiego i fotografie Pavle’a Nikolicia

Od 13 grudnia 2025 do 23 stycznia 2026 w Belgradzie można oglądać wyjątkową wystawę w dwóch aktach, która łączy rzeźbę polskiego artysty Piotrka Kowalskiego z fotografiami serbskiego twórcy Pavle’a Nikolicia. Prezentowana w dwóch miejskich przestrzeniach – Čubra w Gradić Pejton i Autokomanda przy Tikveška 1 – ekspozycja pokazuje kontrast między codziennymi formami a konceptualnym podejściem do sztuki. Projekt jest współorganizowany przez Instytut Adama Mickiewicza.

Połączenie rzeźby i fotografii: Piotrek Kowalski i Pavle Nikolić

Wystawa „Early Works” prezentuje wybór prac obu artystów w dwóch przestrzeniach w Belgradzie zestawiając ze sobą prace artystów z dwóch różnych krajów, pracujących w różnych mediach i z różnymi zainteresowaniami artystycznymi. Piotrek Kowalski z Warszawy w swojej praktyce bada relacje między naturą a przestrzenią miejską. Pracuje z obiektami i rzeźbą, analizując wpływ infrastruktury i przestrzeni na ludzkie zachowania. W swoich projektach testuje możliwość tworzenia schronień oraz wykorzystuje elementy odpadów i przedmioty codziennego użytku. Z kolei Pavle Nikolić z miasta Niš w Serbii pracuje z fotografią i wideo, badając fundamentalne napięcia ludzkie – autorytet i bezsilność, dominację i podporządkowanie, agresję i bierność. Analizuje interakcję tych sił, wykorzystując potencjał konstrukcyjny i transformacyjny mediów, aby uchwycić moment, w którym wzajemnie się przeobrażają.

Na wystawie „Early Works” obaj artyści pokazują, że sztuka nie musi być poważna i monumentalna. Może być mała, osobista, codzienna i wciąż opowiadać o ważnych sprawach. Intymne przestrzenie Čubra i Autokomanda współgrają z pracami, podkreślając dystans artystów; ekspozycja nie ma nic wspólnego ze sztywną, monumentalną twórczością. W kontekście sztuki współczesnej termin „early works” oznacza dzieła powstałe na początku kariery artystycznej. Wystawa o takim tytule zwykle pełni funkcję mini-retrospektywy lub przeglądu początkowych etapów rozwoju twórczego. W przypadku tej ekspozycji tytuł ma jednak wymiar koncepcyjny i ironiczny – nawiązuje do języka instytucjonalnego, wyobrażając sobie przyszłą retrospektywę artystów, a jednocześnie kwestionując tradycyjne pojęcia wartości i monumentalności poprzez para-instytucjonalne formaty i świadome rozproszenie wystawy w dwóch przestrzeniach.

Sztuka intymna i zmiana perspektywy w „Early Works” - retrospektywny wymiar wystawy i ironiczne podejście do sztuki

Prace prezentowane na wystawie nie są nowe, dzięki czemu rzeczywiście mają charakter retrospektywny, ale proponowana przez nie intymność kontrastuje z formalnym językiem. Tradycyjne pojmowanie rzeźby sugeruje monumentalne dzieło tworzone sprawną ręką artysty. Piotrek Kowalski podważa tę konwencję, wykorzystując znane, codzienne kształty – krople, kręgle, ślady stóp czy dziurki od klucza. W Autokomandzie przy ul. Tikveška 1 instalacja wchodzi w dialog z tymi formami, tworząc dioramiczną przestrzeń, w której widz może zmieniać perspektywę i skalę odbioru. Aura czasu obecna w pracach podkreślana jest przez papierowe elementy obracające się na roletkach, w towarzystwie pary kluczy i cyfrowego zegarka przesuniętego o godzinę do przodu. W serii fotograficznej Pavle’a „False Friends” pozornie rozległe pejzaże w rzeczywistości odsłaniają ukryte, płytkie przestrzenie pod łóżkami. Zdjęcia prezentowane są jedno po drugim, tworząc efekt miniaturyzacji, który wymaga od widza przyjęcia tej samej pozycji, co fotograf – leżenia na podłodze.

W przestrzeni Čubra w Gradić Pejton instalacje stają się przedłużeniem miejsca – połączeniem przestrzeni spotkań, biura i warsztatu, zlokalizowanego w dawnej aptece. Aranżacja uwzględnia istniejące elementy architektoniczne, podkreślając świadome rozmieszczenie prac i ideę „czucia” przestrzeni w samych dziełach. Rzeźby Piotrka Kowalskiego z przedmiotów codziennego użytku, znalezionych lub przetworzonych, sugerują relacje z ludzkim doświadczeniem, takim jak percepcja czy funkcjonalność, choć pozbawione są tradycyjnej logiki użytkowej. Podobnie fotografie Pavle’a, podważają zarówno przestrzeń, którą zajmują, jak i przedstawiane miejsca, eksplorując relatywizm percepcji. To sztuka, która zaprasza do zmiany perspektywy.

Wystawa „Early Works” z udziałem polskiego artysty w Belgradzie w Serbii

• Artyści: Piotrek Kowalski, Pavle Nikolić

• Daty: 13 grudnia 2025 — 23 stycznia 2026

• Miejsca: Čubra w Gradić Pejton oraz Autokomanda przy Tikveška 1, Belgrad, Serbia

• Więcej informacji: www.autokomanda11010.com

• Projekt jest współorganizowany przez Instytut Adama Mickiewicza, współfinansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz wspierany przez Instytut Polski w Belgradzie.