W styczniu 2025 roku polska scena kulturalna znajdzie się w centrum zainteresowania całej Europy. W związku z objęciem przez Polskę Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, od stycznia do czerwca przyszłego roku w ponad 20 europejskich państwach odbędzie się blisko 100 wydarzeń kulturalnych: koncertów, spektakli, wystaw, pokazów filmowych i spotkań literackich. Program organizowany przez Instytut Adama Mickiewicza pod hasłem „Culture sparks unity” przedstawi najciekawsze zjawiska współczesnej polskiej sceny artystycznej, na pierwszym planie stawiając nowe pokolenie. Projekty, które odbędą się zarówno w państwach należących do Unii Europejskiej jak i krajach kandydujących, mają na celu promocję idei solidarności i międzynarodowej współpracy.
Dzięki wielomiesięcznym przygotowaniom i nawiązaniu współpracy z najważniejszymi ośrodkami kulturalnymi w Europie nasz program będzie obecny w ponad 20 krajach. Nie zabrakło w nim nazwisk najbardziej uznanych twórców i twórczyń, ale chcemy przede wszystkim wykorzystać ten moment, aby wzmacniać na światowej scenie widoczność młodego pokolenia. W naszym programie pojawią się nie tylko artyści i artystki, którzy urodzili się w naszym kraju, lecz także ci, którzy z różnych przyczyn musieli opuścić swój dom i tworzą dzisiaj w Polsce. To pokazuje, jak ważną rolę odgrywa dzisiaj nasz kraj na międzynarodowej scenie kulturalnej stwarzając osobom z krajów objętych wojną i prześladowaniami bezpieczną przestrzeń ekspresji twórczej. Przygotowywany przez Instytut program jest efektem współpracy środowiska artystycznego z całej Europy i ma zachęcać do dalszej twórczej wymiany ponad granicami – mówi Olga Brzezińska, wicedyrektorka Instytutu Adama Mickiewicza, który odpowiada za przygotowanie zagranicznego programu kulturalnego.
To, co wyróżnia program kulturalny polskiej prezydencji, to nie tylko obecność w nim twórców i twórczyń innych narodowości, lecz także zasięg – poza państwami członkowskimi – działania obejmą kraje kandydujące do Unii Europejskiej: Serbię, Gruzję, Macedonię Północną i Mołdawię. Ze względu na prowadzoną przez Rosję wojnę, nie będzie możliwe zorganizowanie wydarzeń w Ukrainie, ale artyści i artystki z tych terenów, będą mocno widoczni w licznych wydarzeniach.
Interdyscyplinarny program obejmie dziedziny sztuk wizualnych, fotografii, filmu, muzyki, literatury, designu, ilustracji, a nawet street artu. W ramach projektu „Street Art solidarnościowy” czołowi artyści z Polski i Ukrainy stworzą wielkoformatowe murale i mozaiki, opowiadające o sile jedności i poprowadzą warsztaty dla lokalnej młodzieży. Już pod koniec stycznia w Brukseli, w ramach Photo Brussels Festival, zostanie otwarta wystawa indywidualna Ady Zielińskiej – jednej z najciekawszych polskich fotografek młodego pokolenia. W Budapeszcie pod hasłem „European Kinship. An Eastern European Perspective” w połowie lutego zaprezentowane zostaną prace polskich i węgierskich fotografek i fotografów, którzy badają zjawisko wspólnotowości w Europie Środkowo-Wschodniej. W kwietniu w Mołdawii otwarta zostanie wystawa „Bujność. Sztuka kobiet XXI wieku” prezentująca sztukę artystek młodego pokolenia z Polski. W tym samym czasie w jednym z największych i najstarszych muzeów w Belgii swoją nową pracę zaprezentuje Małgorzata Mirga-Tas. Na zaproszenie Królewskiego Muzeum Sztuki i Historii artystka stworzy wielkoformatową tapiserię inspirowaną kolekcją arrasów Muzeum.
W ramach cyklu „Solidarity on Screen: The Polish Presidency Film Review” polskie filmy pojawią się na ekranach w wielu europejskich kinach studyjnych i na festiwalach filmowych m.in. w Belgradzie, Budapeszcie, Monachium, Brukseli, czy w Wiedniu. W ciągu zaledwie pół roku na najważniejszych europejskich scenach zostanie wystawionych ponad 30 spektakli polskich twórców i twórczyń w tym m.in. Łukasza Twarkowskiego, Gosi Wdowik, Marty Górnickiej, Krzysztofa Warlikowskiego czy Agaty Siniarskiej. Mapping Krzysztofa Wodiczko będą mogli zobaczyć widzowie na festiwalu fotograficznym w Lille, a Agnieszka Polska zaprezentuje pierwszy w swoim dorobku spektakl – „Gadający samochód” w Printemps des Comédiens w Montpellier.
Niezwykle ciekawy program performatywno-taneczny kuratorowany przez Joannę Leśnierowską i Martę Szymańską, zagości w ramach prezydencji w Niemczech i na Cyprze. Ważnym elementem projektu stworzonego we współpracy z Europejskim Centrum Sztuki HELLERAU w Dreźnie oraz Dance House Lemesos na Cyprze będzie cykl warsztatów i laboratoriów wzmacniających dialog i relacje w środowisku sceny performatywnej, w który zostaną zaangażowane też lokalne społeczności. Z kolei na prestiżowym Festivalu Bazaar w Pradze będzie można zobaczyć performance „Rzeźbiary” Weroniki Pelczyńskiej i Magdy Fejdasz oraz poruszający spektakl Hany Umedy „Rapeflower”, łączący tradycję japońskiego tańca jiutamai z nowoczesnymi technikami choreograficznymi.
W programie prezydencji nie zabraknie także przedstawicieli polskiej muzyki – od najwybitniejszych wykonawców muzyki klasycznej po polską scenę techno. W Brukseli w połowie lutego odbędzie się flagowy polski festiwal o międzynarodowej już renomie – Unsound Festival, skupiający się na najnowszych zjawiskach w polskiej muzyce elektronicznej i eksperymentalnej. Na festiwalu „Peel Slowly and See” w Leiden w Holandii wystąpią trzy polskie zespoły i artystka sceny muzyki elektronicznej: Wacław Zimpel z Jamesem Holdenem, Zamilska, Trupa Trupa oraz Atol Atol Atol. Pod koniec czerwca odbędzie się koncert zamykający półroczny program kulturalny. W brukselskim Flagey publiczność wysłucha premierowego wykonania koncertu Unity przygotowanego specjalnie z okazji prezydencji Polski w Radzie UE przez Aleksandra Dębicza, wybitnego pianistę i kompozytora. Na scenie wystąpi m.in. światowej sławy polski kontratenor Jakub Józef Orliński.
W ramach projektu „Polska muzyka na Twojej playliście” organizatorzy przygotowali specjalne playlisty na Spotify poświęcone polskiej muzyce, a na platformie Netflix od stycznia dostępny będzie dedykowany prezydencji wybór najnowszych polskich produkcji.
To tylko część z niemal setki wydarzeń zaplanowanych na najbliższe sześć miesięcy w całej Europie. Program powstał przy zaangażowaniu zarówno partnerów z Polski jak i zagranicy oraz wsparciu Instytutów Polskich i lokalnych instytucji. Szczegółowe informacje dostępne będą od początku stycznia na stronie https://poland2025eu.culture.pl/ prowadzonej przez Instytut Adama Mickiewicza. Relacje z prac nad programem będą na bieżąco publikowane w mediach społecznościowych Instytutu.