UK/POLAND SEASON 2025: mistrzynie polskiej fotografii w najważniejszej galerii w Irlandii Północnej – Belfast Exposed

Prace czterech polskich czołowych fotografek – Zofii Rydet, Anny Beaty Bohdziewicz, Teresy Gierzyńskiej i Anety Grzeszykowskiej – będzie można zobaczyć w najważniejszej instytucji fotograficznej w Irlandii Północnej – Belfast Exposed. Fotografie zaprezentowane zostaną na trzech wystawach: „In Her Own Image”, „Gathering Time” i „Fotodziennik”, które otwarte będą dla publiczności od 2 października do 18 grudnia 2025. Artystki, choć ich twórczość powstawała w różnym czasie i kontekście historycznym, łączy wykorzystanie aparatu jako narzędzia wyrażania oporu i opowiadania historii. Wystawa podkreśla wyjątkowy wkład polskich twórczyń w rozwój współczesnej fotografii, jednocześnie otwierając przestrzeń do rozmowy o roli kobiet w sztuce i społeczeństwie. 

Wystawy są częścią trwającego właśnie programu kulturalnego UK/Poland Season 2025, którego współorganizatorami są British Council, Instytut Adama Mickiewicza i Instytut Kultury Polskiej w Londynie przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP. 

„In Her Own Image” / „Gathering Time” / „Fotodziennik” – trzy wystawy, cztery artystki, wspólna opowieść 

W Belfast Exposed, najważniejszym ośrodku fotografii w Irlandii Północnej, otwarte zostaną trzy wystawy „In Her Own Image”, „Gathering Time” oraz „Fotodziennik”, które opowiedzą o tym, jak różne pokolenia polskich artystek wykorzystywały fotografię do kwestionowania tożsamości, pamięci i widoczności życia kobiet. Bohaterkami wystaw są cztery artystki, których twórczość wyznacza punkty zwrotne w tradycji polskiej fotografii: Zofia Rydet, Anna Beata Bohdziewicz, Teresa Gierzyńska i Aneta Grzeszykowska.  

Za selekcję prac odpowiadają kuratorki Karolina Ziębińska i Deirdre Robb, dzięki którym zestawione razem dzieła czterech artystek tworzą silny międzygeneracyjny dialog, podkreślając podwójną rolę fotografii – jako archiwum i eksperymentu, empatii i krytyki. Artystki udowadniają, że akt reprezentowania siebie nigdy nie jest neutralny – jest formą sprawczości, deklaracją istnienia i wyzwaniem dla ograniczeń kulturowych.  

Dziedzinę fotografii w naszym programie UK/Poland Season 2025 w zupełnie naturalny sposób zdominowały kobiety. Zofia Rydet, Anna Beata Bohdziewicz, Teresa Gierzyńska i Aneta Grzeszykowska – każda z nich wyróżnia się unikalną perspektywą i własną praktyką tworzenia, a jednak ich fotograficzne obserwacje łączą się w próbie rzucenia nowego światła na doświadczenia fundamentalnie wspólne jak tożsamość, płeć czy indywidualność w zderzeniu z tym, co polityczne. Fotografia okazuje się uniwersalnym językiem porozumienia, o czym mogliśmy się przekonać już podczas tegorocznego Belfast Photo Festival, gdzie prezentowaliśmy prace m.in. Diany Lelonek czy Anny Zagrodzkiej. Powrót do Belfastu z kolejną tak silną reprezentacją polskiej fotografii staje się więc niepowtarzalną okazją do kontynuowania naszego kulturalnego dialogu – mówi Olga Brzezińska, wicedyrektorka Instytutu Adama Mickiewicza.  

Wystawy te wnoszą do Belfastu niezwykle szeroki wachlarz polskiej praktyki fotograficznej oraz to, jak kobiety na przestrzeni pokoleń wykorzystywały fotografię, aby zyskać widoczność i sprawczość. Artystki przypominają nam, że patrzenie i bycie widzianym to nie tylko akt artystyczny, ale także mocna deklaracja tożsamości i obecności – przekonuje Deirdre Robb, dyrektor generalna i współkuratorka Belfast Exposed.  

Prezentując artystki razem, ale w odrębnych przestrzeniach, możemy ukazać głębię i różnorodność wkładu kobiet w polską fotografię, a także związki między osobistymi doświadczeniami a wspólną historią – zauważa Karolina Ziębińska, współkuratorka wystaw.  

Archiwum, żywy eksperyment, medium empatii – różne wymiary polskiej fotografii tej jesieni w Belfaście (i nie tylko) 

„In Her Own Image” – to połączenie pionierskiej praktyki Teresy Gierzyńskiej i radykalnych wypowiedzi Anety Grzeszykowskiej. Powstały w ten sposób dialog między pokoleniami polskich artystek podejmuje temat ciała, a zwłaszcza ciała kobiecego. Gierzyńska, tworząca od lat 70. XX wieku, przekształcała prywatne przestrzenie życia domowego w areny performansu, wykorzystując autoportret do kwestionowania tożsamości, intymności i ról narzucanych kobietom. Grzeszykowska, wywodząca się z pokolenia po transformacji 1989 roku, podejmuje podobne tematy sięgając do wyrazistej inscenizacji i kategorii niesamowitości. Tworząc cykle z wykorzystaniem realistycznych przedstawień samej siebie – wykonywanych ze świńskiej skóry lub silikonu – obszarem refleksji czyni ciało kobiece, jego seksualność, jego starzenie się i jego miejsce w kulturze i mity oraz klisze, od których jego postrzeganie jest zależne. 

Wystawa „Zofia Rydet: Gathering Time” prezentuje fragment monumentalnego cyklu „Zapis socjologiczny”. To niezwykłe archiwum fotograficzne dokumentującego życie na polskiej wsi lat 1980 i życie w dawnych, drewnianych chałupach, które właśnie definitywnie odchodziło w przeszłość. Tysiące portretów i zdjęć wnętrz autorstwa Rydet stanowią zarówno zapis antropologiczny, jak i hołd dla głęboko ludzkich doświadczeń, utrwalający przestrzenie ginącego świata. 

„Zapis socjologiczny” Zofii Rydet będzie można oglądać także od 10 października w The Photographers’ Gallery w Londynie na pierwszej tak obszernej indywidualnej wystawie prac artystki w Wielkiej Brytanii. To monumentalne dzieło jest jednym z najważniejszych osiągnięć polskiej fotografii XX wieku. Wystawiane było w miejscach takich jak MoMA i International Center of Photography w Nowym Jorku, Centre Georges Pompidou w Paryżu, czy Museum of Contemporary Art w Chicago. Wystawa organizowana jest we współpracy z Instytutem Adama Mickiewicza oraz Fundacją Zofii Rydet i potrwa do 22 lutego 2026 roku. 

Trzecia wystawa to pokaz fragmentu innego monumentalnego dzieła „Fotodziennika” Anny Beaty Bohdziewicz, który fotografka rozpoczęła w 1982 i realizowała przez cztery dekady. Łącząc osobistą refleksję z ostrym komentarzem społeczno-politycznym, Bohdziewicz przekształca fotograficzny pamiętnik w poruszający zapis życia prywatnego i publicznego w okresie późnego komunizmu oraz już w postkomunistycznej Polsce. Cykl, na który składają się tysiące fotografii to wyjątkowe, czułe ale i krytyczne, dowcipne i przenikliwe spojrzenie na Polskę w okresie najbardziej burzliwych przemian ekonomicznych i politycznych. 

Wszystkie trzy wystawy zostaną otwarte 2 października 2025 podczas wydarzenia Late Night Art i potrwają do 18 grudnia 2025. Zaplanowany jest także program towarzyszący, o których więcej można dowiedzieć się na stronie www.belfastexposed.org. Wystawy są częścią Belfast International Arts Festival.  

UK/Poland Season 2025 

UK/Poland Season 2025 to program kulturalny o bezprecedensowej skali, obejmujący kilkadziesiąt wydarzeń w wielu miastach Polski i Wielkiej Brytanii. Sezon, który potrwa do listopada 2025 roku, otwiera nowy rozdział współpracy, ożywiając dialog kulturalny i wzmacniając istniejące relacje. Dla mieszkańców i mieszkanek obu państw to niepowtarzalna okazja do poznania najciekawszych zjawisk na scenach artystycznych obu krajów – od filmu, przez teatr i sztuki wizualne, po design i muzykę. Wydarzenia w Polsce organizowane są przez British Council, a w Wielkiej Brytanii – przez Instytut Adama Mickiewicza, Instytut Kultury Polskiej i British Council. Organizację Sezonu w Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej wsparło Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Ministerstwo Spraw Zagranicznych w Polsce.  

W jesiennej odsłonie UK/Poland Season 2025 będzie można zobaczyć jeszcze następujące wystawy: