Gramophone Classical Music Award 2025 dla projektu Krasiński Codex

Polska polifonia z czasów Jagiełły zdobywa światowe uznanie. Album „Krasiński Codex”, oparty na średniowiecznym rękopisie z Biblioteki Narodowej, został właśnie uhonorowany prestiżową nagrodą Gramophone Classical Music Award 2025 w kategorii Early Music. Prestiżową nagrodę odebrali na scenie Agnieszka Budzińska-Bennett i Marc Lewon 15 października 2025 podczas gali w De Vere Grand Connaught Rooms w Londynie. Trzypłytowe wydawnictwo jest jednym z owoców projektu „Kras 52”, zrealizowanego przez Instytut Adama Mickiewicza we współpracy z Polskim Wydawnictwem Muzycznym.

Muzyczne dziedzictwo Polski nagrodzone – sukces projektu „Kras 52”

W rękopisie z lat 1426–1450 na Zamku Królewskim w Krakowie spisano niemal 40 utworów. Po blisko 500 latach burzliwych losów, w XX wieku manuskrypt trafił do zbiorów Biblioteki Krasińskich (stąd nazwa projektu: „Kras 52”). Dzięki wyjątkowemu splotowi okoliczności ocalał z pożogi II wojny światowej i dziś jest jednym z najcenniejszych skarbów muzycznych Biblioteki Narodowej w Warszawie.

Rękopis ten stanowi najważniejsze źródło muzyki wielogłosowej w Polsce XV wieku. Zawiera utwory pochodzące z całej Europy i świadczy o kulturalnym rozkwicie Polski w późnym średniowieczu. Wspólna oprawa łączy muzykę włoskich i francuskich twórców – takich jak Johannes Ciconia i Antonio Zachara da Teramo – z rodzimymi kompozycjami Mikołaja z Radomia czy Mikołaja z Ostroroga, którzy umuzycznili liczne teksty Stanisława Ciołka. Większość utworów to trzygłosowe kompozycje wokalno-instrumentalne z tekstami łacińskimi – zarówno liturgicznymi, jak i świeckimi pieśniami i balladami.

Pierwsze kompletne nagranie „Krasiński Codex” - średniowieczna muzyka w mistrzowskim wykonaniu

„Krasiński Codex” - pierwsze kompletne nagranie muzyki z rękopisu zostało zrealizowane pod kierownictwem Agnieszki Budzińskiej-Bennett. Międzynarodowy zespół Ensemble Dragma zaprezentował bogactwo średniowiecznych instrumentów, a czyste, stylowe wykonania wokalne zapewnił Ensemble Peregrina. Zawartość rękopisu podzielono na trzy programy – odpowiadające trzem płytom CD – ukazujące różnorodność polifonii XV wieku w kontekście kulturowym i historycznym:

• CD 1 – Regina Gloriosa (pieśni maryjne ze średniowiecznego Krakowa)

• CD 2 – Cracovia (pieśni dla Krakowa i królewskiego dworu)

• CD 3 – Missae et Motetti (europejscy mistrzowie i kompozycje rodzime)

57 utworów podzielono na kompozycje wokalne, instrumentalne interludia oraz formy mieszane. Każdy 20-minutowy blok odsłania unikalny, muzyczny świat i oferuje prawdziwe skarby dawnej polifonii.

W nagraniu udział wzięli:

• Agnieszka Budzińska-Bennett – śpiew, harfa gotycka, prowadzenie zespołu

• Grace Newcombe – śpiew, harfa gotycka, clavisymbalum, organy

• Marc Lewon – śpiew, fidel, lutnia, giterna

• Lorenza Donadini, Hanna Järveläinen, Tessa Roos, Matthieu Romanens, Raitis Grigalis, Reiner Schneider-Waterberg, Jean-Christophe Groffe – śpiew

• Jane Achtman, Elizabeth Rumsey, Caroline Ritchie – fidel

• Cameron Drayton, Henry Van Engen – puzon

Recenzenci magazynu „Gramophone” w swoich tekstach wyróżnili to nagranie za najwyższy poziom wykonawczy, podkreślając, że Mikołaj z Radomia wreszcie doczekał się godnej prezentacji swojej eleganckiej i stylowej muzyki. Zwrócili uwagę na kameralny charakter nagrań, świeże podejście interpretacyjne oraz znakomitą jakość wokalną – zwłaszcza głosów Agnieszki Budzińskiej-Bennett i Grace Newcombe – jak również na precyzję i płynność gry instrumentalnej. Docenili kunszt rozwiązań zastosowanych przez wykonawców, zwłaszcza w utworach z fragmentaryczną transkrypcją. Podkreślono także olśniewającą różnorodność materiału i pełne wyobraźni, radosne podejście do średniowiecznego repertuaru.

Polski manuskrypt z Biblioteki Narodowej na nowo zachwyca Świat - koncerty, płyty, wydawnictwa

Zanim zespoły nagrały trzyczęściowy album zawierający wszystkie utwory z manuskryptu – tworząc pierwsze w historii kompletne wykonanie tego źródła – projekt „Kras 52” był pieczołowicie rozwijany przez Instytut Adama Mickiewicza we współpracy z Polskim Wydawnictwem Muzycznym. Oparty na rękopisie program koncertowy prezentowano m.in. w Szwajcarii i na Litwie, a wydarzeniom tym towarzyszyły wykłady i warsztaty. Sam manuskrypt przeszedł kompleksową rekonstrukcję. Naukowcy i artyści przygotowali utwory w wersji dostosowanej do potrzeb współczesnych odbiorców i wykonawców – powstały transkrypcje nutowe opatrzone esejami, komentarzami, krótkimi biogramami kompozytorów i poetów, słowniczkiem terminów oraz alternatywnymi propozycjami wykonawczymi. Efektem tych prac jest dwujęzyczna publikacja: „Kodeks Krasińskich (Warszawa, Biblioteka Narodowa, Rps 8054 III). Edycja wykonawcza z esejami i komentarzem krytycznym”.

Rękopis stał się również inspiracją dla współczesnych twórców. W grudniu 2024 ukazała się płyta „Laeta Mundus”, na której XV-wieczna polifonia splotła się z nowoczesnym jazzem w nowej harmonii sfer. Kompozytorem i liderem tego artystycznego dialogu był skrzypek Adam Bałdych, któremu towarzyszyli Ensemble Peregrina pod kierownictwem Agnieszki Budzińskiej-Bennett oraz klarnecista kontrabasowy Michał Górczyński.

Międzynarodowy triumf polskich artystów – Krasiński Codex z nagrodą Gramophone Classical Music Award 2025

Gramophone Classical Music Awards to jedna z najbardziej prestiżowych nagród w świecie muzyki klasycznej. Przyznawana od 1977 roku przez brytyjski magazyn „Gramophone”, honoruje najwybitniejszych wykonawców, dyrygentów, zespoły oraz nagrania wyróżniające się pod względem artystycznym i technicznym. Nazywana często „Oscarami muzyki klasycznej”, nagroda ta uchodzi za symbol doskonałości w branży.

Laureaci wybierani są przez grono ekspertów i krytyków, którzy oceniają interpretację, wierność stylistyce, innowacyjność oraz jakość nagrania. Uroczysta gala wręczenia nagród tradycyjnie odbywa się we wrześniu w Londynie. Na przestrzeni ponad 40 lat Polacy niejednokrotnie odbierali te prestiżowe statuetki – wśród dotychczasowych laureatów znaleźli się m.in. Piotr Anderszewski, Jakub Józef Orliński, Kwartet Śląski czy Polski Narodowy Chór Młodzieżowy. W 2025 roku, obok projektu „Krasiński Codex”, nagrodzono również album „Brahms: Piano Quartets Nos. 2 & 3”, za który statuetkę w kategorii Chamber otrzymali: Krystian Zimerman, Maria Nowak, Katarzyna Budnik i Yuya Okamoto. Gramophone Classical Music Awards nie tylko promują wybitne dokonania, lecz także inspirują kolejne pokolenia muzyków i słuchaczy do odkrywania głębi muzyki klasycznej.

Instytut Adama Mickiewicza składa serdeczne gratulacje laureatom!