Pierwszy raz w historii Polskę i Rumunię łączy wspólny sezon kulturalny! Od czerwca 2024 do października 2025 Polacy i Rumuni będą mieli niezwykłą okazję do kulturalnego poznawania się nawzajem – polscy artyści zaprezentują się na najważniejszych festiwalach, scenach i wernisażach w Rumunii, a rumuńscy artyści – w Polsce. Hasło obchodów to „Mamy wspólny język”. Prezentujemy bogaty program, który dla Was przygotowały Instytut Adama Mickiewicza i Rumuński Instytut Kultury!

W Polsce i w Rumuni: Sezon Kulturalny Polska-Rumunia 2024-2025

Za oficjalną datę początku stosunków dyplomatycznych między Polską a Rumunią uznaje się 22 czerwca 1919 roku. Z kolei na pamiątkę podpisania pierwszego sojuszu obronnego 3 marca obchodzimy Dzień Solidarności Polsko-Rumuńskiej. W 2024 roku świętujemy pierwszy w historii Sezon Kulturalny Polska-Rumunia. Za jego przygotowanie i realizację odpowiadają polskie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Instytut Adama Mickiewicza, przy wsparciu Instytutu Polskiego w Bukareszcie, oraz rumuńskie Ministerstwo Kultury i Rumuński Instytut Kultury.

Hasło Sezonu Kulturalnego Polska-Rumunia 2024-2025 to „Mamy wspólny język”. Język kultury jest językiem uniwersalnym, ponadnarodowym łącznikiem i płaszczyzną budowania relacji między artystami a publicznością. Bukareszt, Sybin, Kluż-Napoka, Garana i Jassy łączą się kulturalnym pomostem z Warszawą, Gdańskiem, Łodzią, Krakowem, Wrocławiem, Białymstokiem i Bydgoszczą. Także cała identyfikacja wizualna sezonu została wypracowana przez polskich i rumuńskich studentów. Przedstawiciele wydziałów grafiki warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych i bukareszteńskiego Narodowego Uniwersytetu Sztuki UNArte w mieszanych ekipach, wspierani przez swoich wykładowców, przez kilka miesięcy pracowali nad projektami. Efektem ich pracy jest logotyp inspirowany znakami diakrytycznymi, charakterystycznymi dla każdego z języków. Wraz z hasłem „Mamy wspólny język”, odwołują się do języka kultury, który pozwala na głębokie poznanie i porozumienie między ludźmi, w różnorodności form, środków wyrazu i tradycji.

Otwarcie Polsko-Rumuńskiego Sezonu Kulturalnego w Sybinie, 21.06.2024.Na zdjęciu przemawia Dyrektorka IAM Olga Wysocka.
Fot. Fundacja A. Wróblewskiego

Start Sezonu Kulturalnego w Polsce i w Rumunii

Oficjalny start Sezonu Rumuńskiego w Polsce zainauguruje otwarcie wystawy „Nicolae Grigorescu, malarz rumuńskiego etosu” w Gdańsku 27 lipca 2024 roku. W Oddziale Sztuki Nowoczesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku zaprezentowane zostaną prace artysty, który powszechnie jest uznawany za narodowego malarza Rumunii. W jego twórczości wyobrażenia bujnej natury, piękna chłopskich strojów i wiejskich scen, współbrzmią ze zbiorową świadomością rumuńskiego narodu. Wystawa potrwa do 27 października 2024 roku.

Sezon Polski w Rumunii zainaugurowała ekspozycja pt. „Tatry. Wróblewski, Karłowicz, Wyczółkowski” otwarta 20 czerwca 2024 w Narodowym Muzeum Brukenthala w Sybinie. Krajobraz łańcucha Karpat, który łączy Polskę i Rumunię, spina tematycznie zaprezentowane dzieła trzech twórców - abstrakcje geometryczne Wróblewskiego, odbitki fotografii Karłowicza i grafiki Wyczółkowskiego. Tę ekspozycję można oglądać do 1 września 2024 roku.

Warto także wspomnieć, że z okazji Dnia Solidarności Rumuńsko-Polskiej 2024 odbyły się wydarzenia zapowiadające bogaty sezon kulturalny. 29 lutego 2024 roku na Zamku Królewskim w Warszawie wystąpili znamienici rumuńscy artyści: skrzypek Alexandru Tomescu, pianistka Adela Liculescu i sopranistka Alexandra Zamfira. Z kolei 3 marca 2024 roku w Ateneum Rumuńskim dla publiczności zgromadzonej w Bukareszcie zagrał pianista jazzowy Leszek Możdżer.

O Rumunii w „Niepodległa. Miejsce spotkań” - poznajmy się!

„Niepodległa. Miejsce spotkań” to pawilon kulturalny w Warszawie, schowany wśród drzew Łazienek Królewskich. By do niego trafić, najprościej wejść przez furtkę do parku położoną najbliżej Ogrodu Botanicznego. Program kulturalny w tym miejscu przygotowuje Instytut Adama Mickiewicza.

Z okazji Sezonu Kulturalnego Polska-Rumunia 2024-2025 w „Niepodległa. Miejsce spotkań” przygotowano specjalne wydarzenia: 

• Pokazy filmów rumuńskich

„Rumunia Nieokiełznana” (pokaz 13 sierpnia 2024 o 21:00) w reżyserii Toma Bartona-Humphreysa z 2018 roku zabiera widza w podróż, która rozpoczyna się na zalesionych zboczach Karpat i prowadzi aż do wzburzonych od wiatru wód Delty Dunaju. W sercu Europy rozkwita natura tworząc krainę piękna i nieokiełznanej przyrody, o której losach decydują pory roku. Z kolei „Via transilvanica” (pokaz 20 sierpnia 2024 o 21:00) w reżyserii Mircea Gherase, z 2021 roku ukazuje przebieg trasy na terenie hrabstwa Caraș-Severin. Głównie jednak skupia się na ludziach, którzy budują historią szlaku.

• Koncert zespołu Czarnina

29 sierpnia 2024 o godzinie 18:00 w ogródku za pawilonem Niepodległa. Miejsce Spotkań odbędzie się koncert zespołu Czarnina. Zaprezentuje on akustycznie tradycyjne melodie romskie, bałkańskie i bliskowschodnie, reinterpretowane i aranżowane na nowo. To, co wyróżnia muzyków, to niezwykle ekspresyjny śpiew, mnóstwo improwizacji na scenie oraz szczerość, która wybrzmiewa w tej muzyce.

• Warsztaty „Rumunia od pierwszego wejrzenia”

Dwa warsztaty „Rumunia od pierwszego wejrzenia” dla młodszych i starszych wprowadzą gości w świat kultury i tradycji rumuńskiej. „Mozaika kulturowa Rumunii” to spotkanie otwarte, które pozwoli zachwycić się różnorodnością przyrodniczą, architektoniczną, językową i kulturową. Odbędzie się 10 sierpnia 2024 o 13:30. Nie zabraknie na nim opowieści o rumuńskich tradycjach, legendach i ludowości. Na drugi warsztat „Język rumuński – warsztaty wprowadzające”, które odbędą się 24 sierpnia 2024 o 13:30, będą obowiązywać zapisy. Podczas spotkania będzie można poznać fascynujący świat języka rumuńskiego: od alfabetu przez wymowę, podstawowe zwroty, a także zaskakująco znajome słowa, które przeniknęły do rumuńskiego z języków słowiańskich. Do tego prowadząca dołoży dużo ciekawostek z bogatej historii języka romańskiego, który przez wieki rozwijał się w sąsiedztwie języków słowiańskich, węgierskiego czy tureckiego.

Informacje o zapisach, nadchodzących wydarzeniach i ciekawostki z życia „Niepodległa. Miejsce spotkań” są publikowane regularnie w kanałach social mediach Facebook i Instagram.

Program wydarzeń kulturalnych w ramach
Sezonu Kulturalnego Polska – Rumunia 2024–2025 / Sezonu Kulturalnego Rumunia – Polska 2024–2025
„Mamy wspólny język”

• Bukareszt - Wystawa „Były trzy siostry, ale tylko dwie koszule” - 02.02-28.04.2024

Fotoreportaż Justyny Mielnikiewicz zaprezentowano w Muzeum Chłopa Rumuńskiego w Bukareszcie. Powstał w sierpniu i październiku 2023 roku powstał i dotyczy życia polskiej diaspory w rumuńskiej Bukowinie. Cykl zdjęć odwołuje się do współczesności i do tradycji i obejmuje całe spektrum osób i krajobrazów kulturowych. Ideą reportażu jest przedstawienie obustronnych wpływów: rumuńskich na polskie mniejszości i polskich na kulturę regionów w Rumunii.

• Warszawa - Wystawa „Były trzy siostry, ale tylko dwie koszule” - 18.05.2024 - 01.09.2024

Wystawa Justyny Mielnikiewicz, po ekspozycji w Rumunii, trafiła do Warszawy. Od 18 maja 2024 do 1 września 2024 można oglądać ją w siedzibie Państwowego Muzeum Etnograficznego.

• Kraków - „Fokus na Rumunię” na 64. Krakowskim Międzynarodowym Festiwalu Filmowym - 26.05-02.06.2024

Od 27 maja do 2 czerwca 2024 selekcja ciekawych, dających do myślenia i wartościowych rumuńskich filmów dokumentalnych ostatnich lat zagościła na Kraków Film Festival. „Fokus na Rumunię” objął polskie premiery pięciu najnowszych produkcji: „Między ciszą a grzechem”, „Ojcze nasz”, „Zbyt blisko”, „Kielich. O synach i córkach” i „Życie pozagrobowe ojca Arseniego”. Twórcy obecni w Krakowie wzięli udział w dyskusjach z publicznością po projekcji filmów.

• Łódź - Wystawa „Coraz trudniej uwolnić się od ciężaru wspomnień” - 15.06-25.08.2024

Wystawa „Coraz trudniej uwolnić się od ciężaru wspomnień” to pierwsza indywidualna wystawa w Polsce Iosifa Kiralego - jednego z najbardziej znanych i zasłużonych rumuńskich artystów wizualnych. Od 15 czerwca do 25 sierpnia 2024 można ją oglądać w Muzeum Miasta Łodzi, a wernisaż odbył się w ramach Fotofestiwalu Łódź. Iosif Kiraly obserwuje jak wspomnienia — osobiste i zbiorowe — nieustannie nam towarzyszą i zmieniają się wraz z upływem czasu oraz gromadzeniem nowych doświadczeń. Fotografie artysta traktuje jako kotwice rzucone w przeszłość, a wspomnienia są dla niego raczej doświadczeniami, które za każdym razem, gdy je przywołujemy, są interpolowane i rekonstruowane na inne sposoby, w zależności od naszego obecnego stanu emocjonalnego czy informacji i doświadczeń zgromadzonych w międzyczasie. Na wystawie będzie można zobaczyć, jak fotograf przekłada swoje spostrzeżenia na obrazy i jak rozumie sposób działania mechanizmów pamięci. Zebrane prace poruszą niektóre z jego ulubionych tematów: synchroniczność, symetrię, uczucie déjà vu i fałszywe rozpoznanie.

• Sybin - Wystawa „Tatry. Wróblewski, Karłowicz, Wyczółkowski”- 20.06-31.08.2024

Wystawa w Narodowym Muzeum Brukenthala w Sybinie składa się z dzieł trzech wybitnych twórców polskiej kultury zafascynowanych fenomenem doświadczenia gór. Krajobraz łańcucha Karpat – punktu stycznego między Polską a Rumunią – łączy tematycznie całość. Tusze oraz abstrakcje geometryczne Andrzeja Wróblewskiego, oryginalne odbitki fotografii Mieczysława Karłowicza oraz inspirowane estetyką japońską obrazy, pastele i grafiki Leona Wyczółkowskiego z początku XX wieku, zostały zaprezentowane obok siebie. Wystawa akcentuje indywidualne umiejętności przekładania na język wizualny doznań wynikających z pasji twórców do górskich wędrówek. Jej otwarcie było oficjalnym początkiem Sezonu Polskiego w Rumunii.

• Sybin - polskie spektakle podczas Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego - 21-25.06.2024

Podczas Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego w Sybinie na deskach sceny zaprezentowali się również polscy twórcy. 25 czerwca 2024 wystawiony został spektakl plenerowy „Arcadia” - dzieło Jerzego Zonia, jednego z czołowych twórców polskiego teatru alternatywnego. Przedstawienie inspirowane poezją Różewicza odwołuje się do tradycji literackiej i historii polskiego teatru, odpowiadając jednocześnie na ważne z perspektywy dzisiejszego odbiorcy pytania o sens egzystencji. Nowoczesność podkreślona choreografią, minimalistyczną scenografią i różnorodną gatunkowo muzyką, współbrzmi w tej realizacji Teatru KTO z klimatem lat 50. i 60 XX wieku. Z kolei 21 i 22 czerwca 2024 widzowie będą mogli obejrzeć spektakl Łukasza Twarkowskiego oparty na powieści Olgi Ravn „The Employees”. Przenosi on wielbicieli teatru na statek kosmiczny w nieokreślonej przyszłości, gdzie ludzie i humanoidy zmagają się z absurdalnymi biurokratycznymi zasadami. Załoga musi zmierzyć się z pytaniami o istotę ludzkości, podważając konwencje teatralne. Dzieło stawia pytania o naturę świadomości oraz przyszłość sztucznej inteligencji, prowokując do refleksji nad etycznymi i społecznymi aspektami rozwoju technologii.

• Garana - polscy artyści Garana Jazz Festival - 11-14.07.2024

Gărâna Jazz Festival to czterodniowy festiwal muzyczny odbywający się co roku w lipcu w miejscowości Gărâna w południowo-zachodniej Rumunii. Podczas tegorocznej edycji przed publicznością wystąpili Kinga Głyk i Wojtek Pilichowski Band. Kinga Głyk w swojej muzyce łączy jazzową tradycję z wpływami bluesa i funkowym groove’em. Uważana jest za jedną z najlepszych polskich basistek nowej generacji i wschodzącą gwiazdę jazz bluesa. Z kolei Wojtek Pilichowski Band ma na swoim koncie doskonale przyjęte albumy i koncerty. Niejednoktornie reprezentował Polskę na międzynarodowych scenach.

• Wrocław - Sekcja „Rumunia – Gry lustrzane” na 24. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym Nowe Horyzonty - 18-27.07.2024

Sekcja „Rumunia – Gry lustrzane” na 24. MFF Nowe Horyzonty to nie podręcznik do historii kina – program tej sekcji zaprasza do porównań, krytycznego myślenia i otwartej debaty. Filmy zestawione są parami - jeden nowy, z ostatnich lat, jeden sprzed 30-40 lat do którego współczesne dzieło (mniej lub bardziej wyraźnie) nawiązuje. W programie 24. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego mBank Nowe Horyzonty znalazły się obrazy: „Nie obiecujcie sobie zbyt wiele po końcu świata” (2023) i „Angela idzie dalej” (1981), „MMXX” (2023) i „Dąb” (1992), „Wielki tydzień” (2024) i „Nie bój się, Jakubie!” (1981), „Wolność” (2023) i „Wideogramy rewolucji” (1992).

• Gdańsk - Wystawa „Nicolae Grigorescu - malarz etosu rumuńskiego” - 27.07-27.10.2024

Retrospektywa dzieł Nicolae Grigorescu - jednego z czołowych malarzy rumuńskiego modernizmu - zostanie zaprezentowana w Muzeum Narodowym w Gdańsku, Oddziale Sztuki Nowoczesnej. Przybliży dziedzictwo artystyczne XIX-wiecznego artysty, który przenosił na płótno motywy, w których jego rodacy mogli dojrzeć istotę narodowego ducha w czasie formowania się rumuńskiej tożsamości narodowej. Grigorescu zyskał w Rumunii miano malarza narodowego i zajął miejsce w powszechnej historii sztuki nie tylko dzięki podejmowanej w swoich pracach ludowej tematyce, ale również w wyniku uznania jego wyjątkowego talentu i biegłości, które wyniosły go na artystyczne wyżyny. Na wystawie będzie można zobaczyć czterdzieści cztery olejne płótna uzupełnione przedmiotami reprezentującymi rumuńskie dziedzictwo folklorystyczne ze zbiorów Narodowego Muzeum Sztuki Rumunii w Bukareszcie. Wernisaż będzie oficjalnym otwarciem Sezonu Rumuńskiego w Polsce.

• Gdańsk - pokazy spektaklu „Hamlet” na Festiwalu Szekspirowskim - 28-29.07.2024

28 i 29 lipca 2024 odbędą się dwa pokazy spektaklu „Hamlet” w reżyserii Declana Donnellana. Wyprodukował go Teatr im. Marina Sorescu z Krajowej. Hamlet w wersji rumuńskiego teatru to postać poszukująca. Przeszukuje stulecia, wędruje przez epoki i jest tym dryfowaniem już mocno zmęczony. Egzystencjalne pytanie z dramatu „Być albo nie być” skraca się do krótkiego i wątpiącego: „Dlaczego?”. W spektaklu gra scenografia pełna świateł i symboli, które kontrastują ze sobą jak skrajność wyboru pomiędzy „być” a „nie być”. Dwa pokazy odbędą się w ramach Międzynarodowego Festiwalu Szekspirowskiego w Gdańsku.

• Białystok - Fokus rumuński na Festiwalu „Wschód Kultury” w Białymstoku - 22-25.08.2024

Dwunasta edycja Festiwalu „Wschód Kultury/Inny Wymiar” odbędzie się w Białymstoku w dniach 22-25 sierpnia 2024. W jej programie znajdują się wydarzenia kulturalne sfokusowane na Rumunię organizowane przez Rumuński Instytut Kultury w Warszawie we współpracy z Białostockim Centrum Kultury (BOK). Rumuński fokus rozpocznie wystawa plenerowa „Via Transilvanica” (22 sierpnia 2024), na której widzowie będą mogli zapoznać się z przebiegiem i charakterem tego turystyczno-kulturalnego szlaku z uwzględnieniem perspektywy zrównoważonej turystyki. Wystawie towarzyszyć będzie prezentacja Ewy Chwałko (22 sierpnia 2024), pierwszej Polki i drugiej kobiety na świecie, która samotnie przeszła Łuk Karpat. Podróżniczka opowie o swoich wrażeniach z wędrówki szlakiem Via Transilvanica, który przemierzyła w tym roku. Kolejny punktem programu jest wystawa „Iulian Ignat: Dadestar Chaveste. Z ojca na syna” (23 sierpnia 2024) prezentująca zdjęcia wykonane przez Iuliana Ignata w latach 1999-2024 ukazujące romskich muzyków (lăutari). 23 sierpnia 2024 odbędzie się projekcja filmu „Libertate/Wolność” w reżyserii Tudora Giurgiu. Obraz ten rekonstruuje przebieg wydarzeń w rumuńskim mieście Sibiu podczas rewolucji 1989 roku. Pokazowi towarzyszyć będzie prelekcja Miłosza Stelmacha. Rumuński fokus zamknie koncert Oana Cătălina Chițu & Band (25 sierpnia 2024). Oana Cătălina Chițu to rumuńska wokalistka jazzowa i śpiewaczka klasyczna, która interpretuje i reinterpretuje bałkańskie tradycje muzyczne, przybliżając je publiczności na całym świecie.

• Bukareszt - polski zespół na Festiwalu Balkanik - 08-10.09.2024

Na festiwalu Balkanik w Bukareszcie wystąpi polski zespół Dikanda tworzący specyficzną muzykę w stylu etniczno-folkowym. W utworach słychać wpływ brzmień bałkańskich, cygańskich, izraelskich, białoruskich, kurdystańskich oraz indyjskich. Charakterystyczną cechą muzyki formacji jest wykonywanie nie tylko własnych aranżacji ludowych przyśpiewek, ale także autorskich utworów skomponowanych z wymyślonych słów, niemających znaczenia w żadnym języku.

• Gdańsk - udział w Gdańskich Targach Książki - 13-15.09.2024

VI edycja Gdańskich Targów Książki odbędzie się w dniach 13-15 września 2024 r. w Europejskim Centrum Solidarności. Do programu zostaną włączone spotkania wokół prac rumuńskich wydawców i autorów.

• Sybin - Przegląd polskich filmów dokumentalnych w ramach Astra Film Festival w Sybinie - 20-27.10.2024

• Warszawa - Wystawa „85 lat od polskiego azylu w Rumunii” - wrzesień 2024

• Bukareszt - polski spektakl na Narodowym Festiwalu Teatralnym w Bukareszcie - 20-29.10.2024

Narodowy Festiwal Teatralny odbędzie się 20-29.10.2024 w stolicy Rumunii. W tekście Julii Holewińskiej „Ostatnie dni Eleny i Nicolae Ceaușescu” w reżyserii Wojciecha Farugi, twórcy śledzą degradację rumuńskich przywódców, przekształcających się z bóstw w więźniów, aż do tragicznej egzekucji. Dramat ukazuje, jak małżeństwo Ceaușescu ignoruje społeczne niezadowolenie, utrzymując przekonanie o własnych sukcesach. Twórców i twórczynie przedstawienia interesują również losy i zachowania osób, które towarzyszyły małżeństwu dyktatorów w ich ostatnich godzinach.

• Bukareszt - Wystawa Tadeusza Kantora w Narodowym Muzeum Sztuki - 20.10.2024-23.02.2025

Na wystawie w Bukareszcie zaprezentowana zostanie wszechstronność Tadeusza Kantora – artysty interdyscyplinarnego, malarza i reżysera, scenografa i teoretyka sztuki. Ekspozycje tworzą asamblaże, eksperymenty malarskie, rzeźby, obiekty sceniczne i dokumentacje teatralne. Zwieńczeniem wystawy będzie wprowadzenie postaci samego twórcy. Portrety fotograficzne dadzą wgląd w ekspresję i psychikę trudnego, ale fascynującego człowieka. Wystawa w Narodowym Muzeum Sztuk Pięknych w Bukareszcie pokaże eksponaty z kolekcji Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK w Krakowie.

• Kraków - Rumuński program literacki na Międzynarodowych Targach Książki - 24-27.10.2024

• Bydgoszcz - Prezentacja współczesnego teatru rumuńskiego - październik 2024

Młodzi twórcy rumuńskiej dramaturgii i sceny we współpracy z Teatrem Polskim w Bydgoszczy i Festiwalem Prapremier, zaprezentują współczesny teatr rumuński w Polsce.

• Wrocław - Rumunia na Targach Dobrych Książek - 5-8 grudnia 2024

Wrocławskie Targi Dobrych Książek, których historia sięga 1992 roku, 5-8 grudnia 2024 w Hali Stulecia w programie będą miały miejsce na wydarzenia artystyczne zbliżające polską i rumuńską perspektywę.

• Poznań - Premiera polsko-rumuńskiej koprodukcji tańca współczesnego - grudzień 2024

W Polskim Teatrze Tańca w Poznaniu od 28 maja do 10 października 2024 trwa seria warsztatów prowadzonych przez rumuńskich choreografów z zespołem aktorów i tancerzy teatru. Prowadzą je choreografowie Andrea Gavriliu, Mădălina Dan i Ștefan Lupu. Efektem ich współpracy będzie stworzenie i produkcja spektaklu, głównej rumuńsko-polskiej koprodukcji w dziedzinie sztuk performatywnych w ramach Sezonu Kulturalnego Rumunia-Polska 2024-2025. Premiera odbędzie się w grudniu 2024 roku, a w 2025 roku spektakl będzie prezentowany na festiwalach teatru i tańca współczesnego w Rumunii.

• Warszawa - Specjalny program rumuński na Festiwalu Filmowym Watch Docs - grudzień 2024

Wkrótce podamy program na 2025 roku. Daty wydarzeń mogą ulec zmianie - będziemy starali się aktualizować dane na bieżąco. O wielu wydarzeniach i zaangażowanych artystach można przeczytać więcej na Culture.pl.

Serdecznie zapraszamy do udziału w kolejnych wydarzeniach Sezonu Kulturalnego Polska-Rumunia / Rumunia-Polska 2024-2025. Informacje na bieżąco pojawiają się na profilach social media organizatorów: Instytutu Adama Mickiewicza, Culture.pl i Rumuńskiego Instytutu Kultury w Warszawie. Dołączcie do nas!

Program Sezonu Kulturalnego Polska-Rumunia 2024-2025 jest realizowany dzięki współpracy IAM, MKIDN oraz Instytutu Polskiego w Bukareszcie z rumuńskim Ministerstwem Kultury oraz Rumuńskim Instytutem Kultury. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.