„Różne miejsca” w Kijowie – druga odsłona polsko-ukraińskiej wystawy o sztuce w czasie wojny i pokoju

28 listopada 2025 roku w Narodowym Muzeum Sztuki Ukrainy w Kijowie otwarta zostanie druga odsłona wystawy „Różne miejsca”, która – kontynuując rozpoczęty latem cykl – bada, jak sztuka powstająca przed i w trakcie pełnoskalowej wojny z Rosją zmienia swoje znaczenia oraz jak różne doświadczenia życia w warunkach pokoju i wojny wpływają na sposób widzenia świata przez artystów z Ukrainy i Polski. Instytut Adama Mickiewicza jest współorganizatorem wystawy.

„Różne miejsca 2” – nowa odsłona polsko-ukraińskiego projektu artystycznego

Pierwsza odsłona wystawy „Różne miejsca” miała miejsce od czerwca do lipca 2025 i stanowi preludium do drugiej, większej prezentacji. Skoncentrowała się na dziełach powstałych przed 2022 rokiem, które — oglądane dziś przez pryzmat wojny — zyskały nowe znaczenia i prowokowały pytania o to, jak zmienia się odbiór sztuki, gdy zmienia się świat, a także czy dzieło pozostaje niezmienne wobec zmieniającego się porządku. Wystawa „Różne miejsca 2” to kolejne spotkanie artystek i artystów z Ukrainy i Polski, prezentujące tym razem prace powstałe w latach 2022–2025 – w okresie pełnoskalowej wojny Ukrainy z Rosją. Projekt kontynuuje artystyczne badania nad tym, jak radykalnie odmienny kontekst życia wpływa na język sztuki, sposób widzenia świata i możliwości twórcze. 

Tytuł wystawy nawiązuje do utworu Steve’a Reicha „Different Trains”, zestawiającego równoległe trajektorie życia i odmienne losy ludzi w zależności od miejsca, w którym się znaleźli, na przykładzie wyznawcy judaizmu mieszkającego w Stanach Zjednoczonych w zestawieniu z mieszkańcem Europy w okresie II wojny światowej. „Różne miejsca 2” również pozwala dostrzec te różnice w tym jak miejsce zamieszkania decyduje o naszych losach — nie po to, by je zniwelować, ale by je zrozumieć. To przestrzeń, w której spotykają się doświadczenia tworzenia w warunkach wojny i pokoju, a sztuka staje się sposobem opowiadania o świecie, którego nie sposób ująć jednym językiem.

Artyści i artystki z Ukrainy i Polski w dialogu ponad granicami

Stronę polską reprezentują twórczynie i twórcy różnych pokoleń, podejmujący szerokie spektrum tematów i strategii artystycznych. Po stronie ukraińskiej znajdują się osoby, których prace wyrastają bezpośrednio z doświadczenia wojny – wśród nich artystki i artyści służący w Zbrojnych Siłach Ukrainy lub wspierający ukraińską armię na różne sposoby. Łączy ich wspólny czas, lecz dzieli codzienność: dla ukraińskich twórców wojna jest rzeczywistością, dla polskich – doświadczeniem pośrednim, obecnym głównie w sferze świadomości.

Wystawa prezentuje dwa równoległe światy i dwie odmienne perspektywy. Prace artystów z Ukrainy stają się świadectwem i zapisem doświadczenia świata, który utracił stabilność i normalność. Polscy twórcy, żyjący w bezpiecznej rzeczywistości, podejmują refleksje wynikające z dystansu, ale także z potrzeby solidarności. „Różne miejsca 2” pokazuje, jak bardzo kontekst życia wpływa na praktykę artystyczną — od tematów, przez formy, aż po samą możliwość tworzenia.

Wojna, pokój i zmieniające się interpretacje dzieła sztuki

Ważnym elementem projektu jest również odnowienie relacji z kolekcją muzeum, która z powodu wojny pozostaje niedostępna. Powraca ona w wystawie jako wizualna aluzja, symboliczne odwołanie lub artystyczna parafraza. Dominują formy dokumentalne, procesualne i refleksyjne — rejestracje, świadectwa i kontemplacje. Mniej jest eksperymentu w formie, więcej namysłu nad utratą, zmianą krajobrazu wizualnego i dźwiękowego oraz nad kruchością praktyki artystycznej.

Wystawa „Різні місця” w Kijowie - odsłona druga

• Daty: 28 listopada 2025 - 1 marca 2026

• Miejsce: Narodowe Muzeum Sztuki Ukrainy, Kijów;

• W projekcie biorą udział: Yevhen Arlov, Mirosław Bałka, Przemek Branas, Davyd Chychkan, Aneta Grzeszykowska, Barbara Gryka, Zhanna Kadyrowa, Dmytro Kupryan, Yevhen Korshunov, Pavlo Kovach, Katarzyna Kozyra, Alexander Len, Aleksandra Liput, Jacek Malinowski, Violetta Oliinyk, Denys Pankratov, Karol Radziszewski, Max Robotov, Wilhelm Sasnal, Monika Sosnowska, SVITER art-group (Max Robotov, Lera Polyanskova), Ivan Svitlichnyi.

• Zespół kuratorski: Oksana Barshynova, Waldemar Tatarczuk;

• Kuratorka programu publicznego: Halyna Hleba

• Architektura wystawy: Oleksandr Burlaka

• Organizatorzy: Narodowe Muzeum Sztuki Ukrainy, Galeria Labirynt, Instytut Polski w Kijowie, Instytut Adama Mickiewicza;

• Więcej informacji: namu.ua.