Michał Grzegorzek i grupa Slavs and Tatars kuratorami Survival Kit 2025 – łotewskiego festiwalu sztuki współczesnej w Rydze

Michał Grzegorzek, kurator wystaw i autor tekstów o sztuce współczesnej specjalizujący się w sztukach wizualnych i performatywnych, oraz Slavs and Tatars, grupa artystyczna zajmująca się tworzeniem wystaw, publikacji i wykładów-performansów, połączyli siły, by stanąć na czele 16. edycji festiwalu Survival Kit jako jego kuratorzy. Łotewski festiwal sztuki współczesnej rozpocznie się 30 sierpnia i trwać będzie do 28 września 2025. 

Hasło tegorocznego festiwalu brzmi „House of See-More” i kieruje uwagę na kwestie coraz bardziej krytycznego stanu transnacjonalizmu i możliwości wyzwolenia w świecie, w którym tożsamość jest często postrzegana jako jednolita i ograniczająca. W ramach festiwalu będzie można zobaczyć m.in. prace polskich i białoruskich artystów: Nadii Markiewicz, Karola Radziszewskiego, Filipki Rutkowskiej i Sergeya Shabohina. 

Instytut Adama Mickiewicza wspiera obecność polskich artystów na festiwalu Survival Kit, którego organizatorem jest Latvian Centre for Contemporary Art. 

Survival Kit 16: House of See-More w perspektywie Michała Grzegorzka i grupy Slavs and Tatars

Survival Kit, międzynarodowy festiwal sztuki współczesnej, odbywa się w Rydze od 2009 roku, a jego powstanie było odpowiedzią na kryzys gospodarczy, który dotknął wówczas Łotwę. Każdego roku kurator (lub kuratorzy) festiwalu przygotowują wystawę i program artystyczny, wybierając najbardziej aktualne i poruszające tematy. Do udziału w festiwalu zapraszani są artyści z całego świata, którzy proponują odbiorcom coraz to nowe ujęcia i alternatywne scenariusze przetrwania. Misją Survival Kit jest krytyczne badanie i refleksja nad ewolucją współczesnego społeczeństwa. Integralną częścią tożsamości festiwalu są także lokalizacje, w których się odbywa, nadając pustym budynkom w Rydze nowe życie i eksplorując ich potencjał rewitalizacyjny. 

Koncepcja tegorocznej edycji festiwalu, której kuratorami są Michał Grzegorzek i grupa Slavs and Tatars, za punkt wyjścia obiera symbol Simurgha – mitycznego ptaka występującego w całej Eurazji – za pomocą którego eksplorować będzie ona transnarodowość i poszukiwać wyzwolenia zarówno metafizycznego, jak i politycznego. Slavs and Tatars i Michał Grzegorzek widzą w Simurghu istotę zdecydowanie transnarodową i traktują go jako reprezentację regionu Eurazji rozciągającego się od Chin po północną Ukrainę. Wskazują oni także na subwersywny potencjał Simurgha jako istoty niebinarnej – czasem identyfikowanej płcią kobiecą i pochodzącej z innego świata. W ich perspektywie ma stać się on alternatywą dla symbolu orła, który odsyła do idei imperium, nacjonalizmu oraz kultury zbudowanej wokół toksycznej męskości. 

Slavs and Tatars, znany na całym świecie kolektyw artystyczny, koncentruje swoją twórczość na terytoriach historycznie marginalizowanych i uciskanych przez imperializm rosyjski i sowiecki. Od momentu powstania w 2006 roku grupa stawia sobie za cel kreowanie nowych sposób rozumienia we współczesnym dyskursie oraz wskrzeszenie kultury Eurazji. Określają siebie mianem „archeologów codzienności”, jako że czerpią z głębszych warstw tradycji, obyczaju i języka. Interesuje ich antropologia i polityka. Ich obiekty, instalacje, performanse i interwencje publiczne odwołują się do materiałów archiwalnych – zoroastryjskich kalendarzy, perskich map drogowych, azerskich komiksów z początków XX wieku. Ich prace prezentowane były na wystawach indywidualnych w instytucjach na całym świecie, takich jak Vienna Secession, MoMA w Nowym Jorku, Salt w Stambule czy Albertinum w Dreźnie.

Michał Grzegorzek, kurator i pisarz mieszkający w Warszawie, którego zainteresowania obejmują działania na styku sztuk performatywnych i wizualnych, a także eksperymentalne formaty wystawiennicze. W latach 2017–2022 związany z Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, gdzie współtworzył program performatywny. Wraz z Mateuszem Szymanówką prowadził program To Be Real badający związki współczesnego performansu z kulturą klubową. Od 2022 roku współkuratoruje Kem School, program wspólnej nauki poprzez eksperymenty i refleksję nad choreografią społeczną, performansem oraz metodami działań queer i feministycznych.

23 artystów zaprezentuje swoje prace w dawnym budynku Riga Knitting Factory 

Do udziału w Survival Kit 16 zaproszonych zostało 23 artystów, wydawców, performerów i edukatorów, którzy swoje prace zaprezentują w dawnym budynku Riga Knitting Factory. Dawna fabryka przechodzi właśnie rewitalizację i przekształcana jest w nową dzielnicę miejską: kreatywne miasto Grīziņdārzs. Położony między dworcem kolejowym, głównymi węzłami komunikacyjnymi i budynkami przemysłowymi obszar niegdyś postrzegany jako „bezmiejscowy” staje się dynamicznym punktem spotkań. Stanowi on także ważny element działalności Survival Kit, polegającej na przekształcaniu miasta i nadawaniu mu nowego życia.

Wśród prezentowanych wystaw ważne miejsce zajmą także nowe prace tekstylne Filipki Rutkowskiej, która przekształca wcześniej noszone ubrania w zmysłowe, symboliczne obiekty. Ubrania, kiedyś służące jedynie codziennemu funkcjonowaniu, stają się nośnikami cielesnej pamięci, intymności i queerowego ucieleśnienia. Przekraczając granice kobiecości i męskości, a także wykorzystując teatralność i strategie subwersji, Rutkowska proponuje zupełnie nowy sposób istnienia wykraczający poza narzucone normy społeczne. 

W Rydze będzie można oglądać także prace artystów z całego świata, wśród których znaleźli się: Radvilė Racėnaitė, Jurga Ivanauskaitė, Askhat Akhmedyarov, Demetrio Castellucci, Ali Cherri, Bekhbaatar Enkhtur, Shadi Habib Allah, Kexin Hao, Inese Jakobi, Edith Karlson, Roman Khimei & Yarema Malashchuk, Nadia Markiewicz, Enad Marouf, Daria Melnikova, Luīze Nežberte, Karol Radziszewski, Sergey Shabohin, Malina Suliman, Sana Shahmuradova Tanska, Oksana Shachko, Marje Taska, Ola Vasiljeva, Lidija Zaneripa.

Kontakt dla mediów:

Joanna Andruszko
e-mail: [email protected]

Instytut Adama Mickiewicza (IAM) łączy polską kulturę z ludźmi na całym świecie. Jako instytucja państwowa tworzy trwałe zainteresowanie polską kulturą i sztuką, wzmacniając obecność polskich artystek i artystów na globalnej scenie. Inicjuje innowacyjne projekty, wspiera międzynarodową współpracę oraz wymianę kulturalną. Promuje twórczość zarówno uznanych jak i obiecujących twórców, ukazując różnorodność i bogactwo naszej kultury. Instytut Adama Mickiewicza prowadzi także portal Culture.pl, stanowiący wszechstronne źródło wiedzy o polskiej kulturze. Więcej informacji: www.iam.pl.