100 lat temu, 1 kwietnia, urodził się Wojciech Jerzy Has. Z tej okazji w kwietniu 2025 roku w Hiszpanii i Wielkiej Brytanii organizowane są liczne inicjatywy poświęcone dorobkowi wybitnego reżysera. Więcej o Roku Jerzego Hasa można przeczytać na iam.pl.
Rok Wojciecha Jerzego Hasa 2025
Senat Rzeczypospolitej Polskiej honorując znaczenie dorobku reżysera dla dziedzictwa narodowego i światowego ogłosił rok 2025 Rokiem Wojciecha Jerzego Hasa. Filmowiec, scenarzysta, rysownik oraz wieloletni wykładowca Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi zostawił po sobie imponujący dorobek.
Miłośnikom kina na całym świecie znane są takie filmy jak „Pożegnania”, „Jak być kochaną”, „Rękopis znaleziony w Saragossie”, „Lalka” czy „Sanatorium pod klepsydrą”. Sięgając do kanonu europejskiego dziedzictwa kultury, wypełniał swe filmy bogatą metaforyką, podejmując dialog z rodzimą mitologią, kompleksami i politycznymi narracjami. Polska była dla niego tyglem wielu kultur, języków, doświadczeń historycznych i form artystycznej ekspresji. Łączył dziejowy tragizm z ironią i melancholią, które pozwalały jego bohaterom przetrwać w nieludzkim świecie.
Pierwsza pełna retrospektywa filmów Wojciecha Jerzego Hasa w Hiszpanii
Z okazji 100. rocznicy urodzin Wojciecha Jerzego Hasa w Hiszpanii odbędzie się pierwsza pełna retrospektywa jego filmów w Hiszpanii. Cykl zostanie zainaugurowany pokazem filmu „Rękopis znaleziony w Saragossie” 9 kwietnia 2025 roku w Cine Doré w Madrycie. Dla publiczności zostanie zaprezentowanych wszystkie 14 filmów pełnometrażowych Hasa po rekonstrukcji cyfrowej.
Kadr z filmu „Rękopis znaleziony w Saragossie” ©WFDiF
Przegląd filmów Wojciecha Jerzego Hasa w Hiszpanii potrwa od kwietnia do listopada i obejmie miasta w całej Hiszpanii. Wybrane tytuły będzie można zobaczyć w Oviedo (Teatro Filarmónica), Santa Cruz de Tenerife (TEA Tenerife Espacio de las Artes), Santander (Filmoteca de Cantabria), Walencji (Institut Valencià de Cultura) oraz Saragossie (Filmoteca de Zaragoza), gdzie dodatkowo wystąpi gitarzysta flamenco Kamila Urbańskiego, który zagra koncert inspirowany arcydziełem Hasa. Wśród wydarzeń towarzyszących znajdą się również m.in.: debata z udziałem hiszpańskich pisarzy Diego Moldesa (autora hiszpańskiej monografii o Rękopisie znalezionym w Saragossie) i Luisa Alberto de Cuenca (wybitnego tłumacza i poety) oraz seminarium poświęcone dziełu Jana Potockiego „Rękopis znaleziony w Saragossie” i jego adaptacji filmowej Hasa na Universidad Complutense de Madrid. Zwieńczeniem podróży po świecie polskiego reżysera będzie prezentacja filmów „Sanatorium pod Klepsydrą” oraz „Rękopis znaleziony w Saragossie” w ramach Festiwalu Kina Europejskiego w Sewilli (Festival de Cine Europeo de Sevilla)
Na wydarzenia zapraszają Fundacja AVA Arts we współpracy z Filmoteca Española, Filmoteką Narodową – Instytutem Audiowizualnym, Instytutem Polskim w Madrycie oraz Instytutem Adama Mickiewicza. Projekt jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Programu Promocji Kultury oraz Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej.
Retrospektywa Hasa w Londynie podczas Festiwalu Polskich Filmów Kinoteka
Także w Wielkiej Brytanii odbywa się pierwsza pełna retrospektywa Wojciecha Jerzego Hasa. Podczas Festiwalu Polskich Filmów Kinoteka organizowanego przez Instytut Kultury Polskiej w Londynie już po raz dwudziesty trzeci, widowni zostanie zaprezentowany zbiór prac obejmujący 14 filmów pełnometrażowych i 12 krótkometrażowych. Retrospektywa pokaże odrestaurowane filmy i pozwoli spojrzeć na nowo na zamiłowanie Hasa do tematów nostalgii i biegu historii, doprawione charakterystycznym dla filmowca użyciem sarkazmu.
Kadr z filmu „Sanatorium pod klepsydrą” ©WFDiF
Pokazy rozpoczną się 1 kwietnia 2025 „Rękopisu znalezionego w Saragossie” i 2 kwietnia 2025 „Pętlą”, a obu wydarzeniom będzie towarzyszyć wprowadzenie i dyskusja z udziałem polskiego eksperta. 3 kwietnia 2025 w Ognisku Polskim odbędzie się z kolei pokaz filmu „Rysopis znaleziony po latach. Wojciech Jerzy Has” Stanisława Zawiślińskiego i Sławomira Rogowskiego, który z wielu perspektyw przygląda się życiu i twórczości Hasa. Gala zamknięcia odbędzie się 25 kwietnia 2025 i pokazem „Sanatorium pod klepsydrą”. Na miłośników kina czekać będą sale londyńskich British Film Institute Southbank i Institute of Contemporary Arts. W foyer obu tych lokalizacji prezentowana jest wystawa 16 oryginalnych polskich plakatów do filmów Hasa, której kuratorem jest DI Factory.
Dodatkowo w ramach projektu Kinoteka On Tour seria pokazów polskich filmów będzie miała miejsce w 7 kinach studyjnych Wielkiej Brytanii: Hull Independent Cinema (Hull), Ultimate Picture Palace (Oxford), Tyneside (Newcastle), Broadway (Nottingham), Showroom (Sheffield), Mockingbird (Birmingham), Hyde Park Picture House (Leeds). Dostępne będą dwa klasyki Wojciecha Jerzego Hasa z okazji 100. rocznicy urodzin reżysera: "Pożegnania" (1958) i "Rękopis znaleziony w Saragossie" (1964).
Pokazy filmów Hasa w Zjednoczonym Królestwie są częścią Sezonu Kulturalnego Polska – Wielka Brytania 2025. Kinoteka inaugurowała cykl wydarzeń kulturalnych organizowany przez British Council, Instytut Adama Mickiewicza i Instytut Kultury Polskiej w Londynie.
