Polski Pawilon na London Design Biennale 2025 zdobył prestiżowy medal za wystawę „Zapis czekania” uznaną za najbardziej inspirującą interpretację tegorocznego tematu wydarzenia. Otwarta 5 czerwca instalacja autorstwa Jakuba Gawkowskiego, Moniki Rosińskiej i Macieja Siudy przekształca nieuchwytne doświadczenie upływu czasu w materialność rzeźbionej instalacji. Zespół kuratorski sięgnął po góralską tradycję snycerską, by za pomocą ornamentu przedstawić wizualny zapis sytuacji czekania. Czekanie ukazane w niej ukazane jako doświadczenie zarówno estetyczne, jak i polityczne – narzędzie kontroli, ale też potencjalnej sprawczości. Wystawa organizowana Instytut Adama Mickiewicza potrwa do 29 czerwca 2025 roku.
London Design Biennale to jedno z najważniejszych międzynarodowych wydarzeń poświęconych projektowaniu i jego roli w kształtowaniu współczesnego świata. Piąta edycja imprezy odbywa się pod hasłem „Surface Reflections”, które skłaniać ma do poszukiwania odpowiedzi na pytanie, jak osobiste doświadczenia wpływają na samych twórców i ich projekty artystyczne. I to właśnie za najlepszą interpretację tegorocznego tematu zespół kuratorski: Jakub Gawkoski, Monika Rosińska i Maciej Siuda zostali uhonorowani prestiżowym medalem (“Theme Medal”).
Gratuluję zespołowi kuratorskiemu w składzie Jakub Gawkowski, Monika Rosińska i Maciej Siuda, których praca „Zapis czekania” zdobyła prestiżową nagrodę za najlepszą interpretację tematu na London Design Biennale. Polska tradycja ma niezwykłą moc, a sposób w jaki ją interpretujemy buduje naszą tożsamość – zaznacza Hanna Wróblewska, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. – Ta wystawa w niezwykle poruszający sposób łączy tradycyjne rzemiosło z aktualnym, społecznym komentarzem. Pokazuje, jak dawne formy wyrazu – zakorzenione w lokalnej kulturze – mogą dziś opowiadać o globalnych wyzwaniach: o braku równości, o czasie, który nie dla wszystkich płynie tak samo, i o doświadczeniach, które kształtują nasze codzienne życie – dodaje.
Wszyscy czekamy, ale nie zawsze czekanie jest wyborem – wyjaśnia ideę projektu zespół kuratorski. To państwowe i ekonomiczne struktury decydują, kto musi czekać – i jak długo. Chcąc ukazać czekanie nie jako bezczynność, ale jako ważny problem społeczny i głęboko osobiste doświadczenie, zestawiliśmy dwa punkty widzenia. Pierwszy opiera się na danych – liczbach obrazujących systemowe kolejki: po dokumenty, pozwolenia, wizyty. Drugi to głos jednostki – osobiste historie pełne emocji: frustracji, znużenia, niepokoju, rezygnacji, ale też nadziei. Każda część instalacji, ukształtowana rękami rzemieślników, nauczycieli i uczniów szkół w Zakopanem, wykorzystuje szczegółowe wzory ornamentalne, aby odzwierciedlić czas trwania i intensywność tych scenariuszy, tworząc ozdobny krajobraz naszego czekającego społeczeństwa.
To wyjątkowy moment: zaledwie dwa lata po sukcesie projektu The Poetics of Necessity, nagrodzonego główną nagrodą Biennale w 2023 roku, Polski Pawilon ponownie został uhonorowany medalem – mówi Olga Wysocka, Dyrektorka Instytutu Adama Mickiewicza, który już po raz piąty prezentuje Polskę na London Design Biennale. – Cieszy nas, że to właśnie Zapis czekania przyciągnął uwagę międzynarodowego jury. Artyści pokazują, że to, co na co dzień uznajemy za stratę czasu – czekanie – może stać się przestrzenią ważnej refleksji. Co więcej, podkreślają rolę projektowania pogłębionego badaniami jako narzędzia opowiadania o realiach społecznych – o nierównościach, frustracjach i emocjach towarzyszących życiu we współczesnym świecie, na przykładzie Polski.
London Design Biennale award ceremony. Fot. Kuba Celej / IAM
Punktem wyjścia do projektu „Zapis czekania” jest paradoks współczesnego podejścia do czasu. Chociaż rzeczywistość jest zdefiniowana przez jego ciągły niedobór i nieubłagane tempo, równie powszechnym doświadczeniem jest przymus czekania, gdy stajemy się pozbawieni kontroli i sprawczości nad zarządzaniem własnym czasem. Zespół kuratorski wystawy przygląda się z bliska różnym wymiarom tego doświadczenia. Ukazując ornament jako wizualną reprezentację upływających minut, godzin i miesięcy, wystawa opowiada o czekaniu jako istotnym, choć niewystarczająco zbadanym zjawisku.
W znajdującej się w Pawilonie Polskim drewnianej, ręcznie rzeźbionej instalacji zobaczyć można reprezentację dwunastu sytuacji ze współczesnej Polski, w których czekanie odgrywa istotną rolę. Są wśród nich zarówno godziny codziennych korków samochodowych, tygodnie oczekiwania na deszcz w warunkach okresowej suszy, długie lata spłaty kredytu mieszkaniowego, czy miesiące napięcia przed uzyskaniem pozwolenia na pobyt i oczekiwania na wizytą psychiatryczną w ramach publicznej służby zdrowia.
Inspiracją dla zespołu kuratorskiego stała się polska góralska tradycja snycerstwa – rzemiosła wywodzącego się od pasterzy, którzy podczas długich okresów wypasu owiec na hali oraz w miesiącach zimowych rzeźbili w drewnie dekoracyjne wzory. Traktując historyczne tło jako pretekst do refleksji, wystawa pokazuje jak kultura materialna z przeszłości może posłużyć dziś do opowiedzenia o współczesnych nierównościach, napięciach i doświadczeniach związanych z upływem czasu.
Wystawę uzupełniają materiały z badań poprzedzających powstanie instalacji. Na ścianach znaleźć można m.in. listę tradycyjnych góralskich wzorów snycerskich wraz z informacją o średnim czasie potrzebnym do wykonania każdego z nich, a także dane na temat czekania wśród osób z różnych grup społecznych oparte na statystykach i osobistych historiach. Nadaje to namacalny i mierzalny wymiar upływowi czasu, który doświadczany jest niekiedy mimochodem, bez zastanowienia.
London Design Biennale award ceremony. Fot. Kuba Celej / IAM
„Zapis czekania”
- Miejsce: Polski Pawilon na London Design Biennale 2025
- Daty: 5–29 czerwca 2025
- Zespół kuratorski i badawczy: Jakub Gawkowski, Monika Rosińska, Maciej Siuda
- Projekt: Maciej Siuda Pracownia
- Projekt graficzny: Noviki
- Snycerze: Józef Bukowski, Anna Bukowska, Wojciech Bachleda-Dorcarz, Magdalena Bilczewska-Wiśniewska, Jan Kassowski, Michał Kassowski, Szymon Kassowski, Stanisław Kośmiński, Wojciech Łacek, Andrzej Mrowca, Marcin Rząsa, Franciszek Rząsa, uczniowie Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. Antoniego Kenara w Zakopanem, uczniowie Zespołu Szkół Budowlanych im. dra Władysława Matlakowskiego w Zakopanem
Instytut Adama Mickiewicza już od kilku lat prezentuje polskie rozwiązania w sferze designu podczas londyńskiego Biennale. W 2023 roku Polski Pawilon z wystawą „Poetyka konieczności” został uhonorowany prestiżową, pierwszą nagrodą na London Design Biennale. Nagrodzony projekt autorstwa Zofii Jaworowskiej, Petro Vladimirova i Michała Sikorskiego poruszał temat pomocy i współpracy jako odpowiedzi na wojnę trwającą na Ukrainie. Z kolei w 2021 roku IAM prezentował wystawę „Dom odziany. Dostrajanie się do sezonowej wyobraźni” autorstwa Alicji Bielawskiej i kuratorowany przez Aleksandrę Kędziorek. Wystawa od tego czasu zyskała dużą popularność i pokazywana była m.in. podczas Biennale Designu w Lublanie, Triennale Architektury w Lizbonie, Vilnius Gallery Weekend oraz planowana jest jej kolejna odsłona w Seoul Museum of Craft Art.
Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczpospolitej Polskiej.
